Een octrooi of patent is een tijdelijk (maximum 20 jaar) monopolie op het exploiteren van een uitvinding in een bepaald land. Wie een octrooi bezit, kan dus ieder ander verbieden die uitvinding in datzelfde land in te voeren, toe te passen of te verkopen. Vermits innovatie voor Vlaamse ondernemers veelal een speerpunt is in hun beleid, geeft een patent de uitvinder een voorsprong waarmee hij zijn investering te gelde kan maken.
Al sinds haar oprichting streeft de Europese Unie de totstandkoming van een Europees eenvormig octrooi na, d.w.z. een octrooi dat eenzelfde gelding zal hebben in alle lidstaten van de EU en waarvoor slechts één enkele aanvraag- en verleningprocedure moet worden doorlopen. Tot op heden wordt deze laatste doelstelling reeds bewerkstelligd door het Europees Octrooiverdrag, doch die procedure leidt tot een bundel aan nationale octrooien (met een nationale inhoud) in de betrokken landen. In de praktijk moet dat Europees octrooi in elk land gevalideerd worden, en om dat te doen is een vertaling vereist in de taal van dat land. Bovendien moet elk jaar een taks betaald worden op de octrooibescherming, en dat in alle landen waar er octrooibescherming aangevraagd werd.
Hieruit volgt dat een “Europees octrooi” momenteel dus enorm duur is. Wie een patent wil aanvragen in alle 27 lidstaten betaalt zo gemiddeld 24.000 euro aan vertaalkosten, een patent voor heel Europa (incl. taksen) zou zo op ongeveer 36.000 euro komen. Ter vergelijking, in China kost een octrooi ongeveer 600 euro, in de VS 2.000 euro.
Vanaf 1 januari 2014 (of zodra 13 EU-landen het akkoord bevestigen) treedt een nieuw systeem in werking: één patent dat automatisch bescherming biedt aan uitvindingen in 25 EU-lidstaten (voorlopig doen Italië en Spanje niet mee). Door de nieuwe regeling zal een patent in de EU naar schatting nog 6.500 euro kosten en in een latere fase zelfs maar 5.000 euro. Deze kostenbesparing wordt voornamelijk gerealiseerd doordat het octrooi maar in de drie werktalen van de EU (Frans, Engels en Duits) zal moeten vertaald worden én dat er slechts één jaartaks zal moeten betaald worden aan het Europees patentbureau.
