Vanaf 10 januari 2015 treedt Verordening 1215/2012 tot herziening van Verordening 44/2001 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (‘Brussel I Verordening') in werking.
Wat zijn nu de belangrijkste veranderingen die de nieuwe Brussel I Verordening met zich meebrengt?
1. Afschaffing van de exequaturprocedure
Onder de huidige Brussel I Verordening moet de partij die een beslissing van een rechtbank van een EU-lidstaat wilt uitvoeren in een ander EU-lidstaat eerst een verklaring van uitvoerbaarheid (‘exequatur') bekomen bij de rechtbanken in die EU-lidstaat waar men de beslissing wilt uitvoeren. Het spreekt voor zich dat een dergelijke exequatur procedure tijd en geld kost.
De nieuwe Brussel I Verordening schaft de exequatur procedure af. Een beslissing kan uitgevoerd worden in een andere EU-lidstaat mits betekening aan de tegenpartij van een afschrift van de uitspraak en een certificaat bekomen bij de rechtbank van oorsprong. De tegenpartij kan de tenuitvoerlegging aanvechten voor de rechtbank van de EU-lidstaat waar ten uitvoer gelegd wordt op basis van grotendeels dezelfde weigeringsgronden voorheen gehanteerd in de exequatur procedure.
2. Gedeeltelijke verruiming van het toepassingsgebied naar niet EU-verweerders
De thans geldende Brussel I Verordening is in principe enkel van toepassing wanneer de verwerende partij woonplaats heeft in een EU-lidstaat.
De aangepaste regeling maakt het mogelijk voor rechtbanken om zich in bepaalde gevallen bevoegd te verklaren voor geschillen waarbij de verweerder zijn woonplaats buiten de EU gelegen is:
- een consument met woonplaats in een EU-lidstaat kan een tegenpartij dagvaarden voor de rechtbanken van zijn woonplaats ongeacht of die tegenpartij zijn woonplaats heeft in de EU;
- een werknemer met woonplaats in een EU-lidstaat kan zijn werkgever dagvaarden voor de rechtbanken van de EU-lidstaat waar hij gewoonlijk zijn werk uitvoert of voor de rechtbanken van de EU-lidstaat waar de werknemer zijn bedrijvigheid in de EU is gesitueerd, ook al heeft de werkgever geen zetel in de EU.
Ten slotte erkent de nieuwe Brussel I Verordening de geldigheid van een forumkeuzebeding dat de rechtbanken van een bepaalde EU-lidstaat aanwijst ondanks dat het werd overeengekomen tussen partijen die geen woonplaats in de EU hebben. Het is dus niet meer vereist dat minstens één van de partijen woonplaats moet hebben in de EU opdat dergelijk beding van toepassing is.
3. Torpedo's en forumkeuzebedingen
De ‘lis pendens' – regel (aanhangigheid) onder de Brussel I Verordening houdt in dat de rechtbank waarbij de zaak het laatst is aangebracht zijn uitspraak ambtshalve moet aanhouden totdat de bevoegdheid van de rechtbank waarbij de zaak het eerst is aangebracht vaststaat.
Een regelmatige gehanteerde processtrategie die misbruik maakt van de ‘lis pendens' – regel is de zogenaamde ‘torpedo'. De inbreuk makende partij maakt hierbij een eerste procedure aanhangig voor een onbevoegde rechtbank - bij voorkeur een rechtbank in een EU-lidstaat die gekend staat om zijn gerechtelijke achterstand (b.v. Italië) – om op die wijze de tweede procedure ingesteld door de benadeelde partij voor een bevoegde rechtbank te vertragen.
De nieuwe Brussel I Verordening komt gedeeltelijk aan deze misbruiken tegemoet en brengt een belangrijke uitzonderingsregel op de ‘lis pendens' – regel aan: wanneer een zaak aanhangig wordt gemaakt bij de rechtbank van de EU-lidstaat die op grond van een forumkeuzebeding exclusief bevoegd is, dan houdt elke rechtbank van de andere EU-lidstaten, ongeacht wanneer die werden gevat, zijn uitspraak aan totdat de rechtbank dat volgens het forumkeuzebeding is gevat, zich heeft uitgesproken over zijn bevoegdheid. Met de nieuwe regel inzake forumbedingen verliezen zogenaamde ‘torpedo's' hun effectiviteit.
