In een recent arrest bevestigt het Hof van Cassatie dat ook onrechtmatig verkregen bewijs voor de burgerlijke rechter kan worden aangewend. De onzekerheid die daarover lange bestond, lijkt daarmee definitief van de baan.
Hij die iets beweert, dient dit te bewijzen. Maar een rechter kan niet zomaar met elk bewijsstuk rekening houden. Zo bestaat er heel wat controverse over het aanwenden van bewijselementen die op een onrechtmatige manier zijn verkregen, zoals heimelijk gemaakte opnames, de mail- of browsergeschiedenis van een werknemer, …
In een arrest van 14 juni 2021 bevestigt het Hof van Cassatie dat onrechtmatig verkregen bewijs in burgerlijke zaken in principe is toegelaten. Het mag slechts uit de debatten worden geweerd indien de betrouwbaarheid van het bewijs is aangetast of indien het recht op een eerlijk proces in gevaar wordt gebracht. Bij die beoordeling moet de rechter alle omstandigheid van de zaak in acht nemen.
Dit arrest bevestigt de intrede in het burgerlijk recht van de zogenaamde “Antigoon”-toets, die in het strafrecht al heel wat langer is gekend. Het Hof van Cassatie had in 2008 reeds in gelijkaardige zin beslist, maar dat arrest werd zowel in de rechtspraak als in de rechtsleer in uiteenlopende zin geïnterpreteerd, zodat er onzekerheid bleef bestaan[1].
Concreet ging de betwisting die tot het recente arrest heeft geleid over de koopprijs van een BMW. De bestelbon vermeldde 43.500,00 euro, maar volgens de verkoper berustte dit op een materiële vergissing en had de vermelde prijs 53.500,00 euro moeten zijn. Om dat te bewijzen, legt de verkoper een (gedeeltelijke) opname voor van een telefoongesprek met de koper. Het hof van beroep weerde die opname evenwel uit de debatten, omdat ze heimelijk was verkregen, toen het geschil over de koopprijs reeds liep. Het hof van beroep overwoog bovendien dat bepaalde verklaringen door de verkoper waren uitgelokt om tegen de koper te gebruiken, terwijl de verkoper zijn vordering ook op een andere manier kon bewijzen.
Voor het Hof van Cassatie voerde de verkoper aan dat het hof van beroep aldus de “Antigoon”-toets niet correct heeft toegepast. Het hof van beroep had immers nagelaten om te toetsen of de geluidsopname betrouwbaar was als bewijs en of ze het recht op een eerlijk proces in gevaar bracht.
Het Hof van Cassatie volgde die redenering van de verkoper en vernietigde bijgevolg het arrest van het hof van beroep. Dat Antigoon ook in burgerlijke procedures rondwaart, staat daarmee vast. Dit arrest zal in de praktijk van groot belang zijn. Een welbepaald bewijsstuk al of niet kunnen aanwenden, kan immers het verschil betekenen tussen winst of verlies in een zaak.
[1] We berichtten eerder al over een correcte toepassing: Ook heimelijke telefoonopnames kunnen dienen als bewijs.
Auteur: Geert De Buyzer, Partner Schoups Advocaten
