Op 28 juli 2015 publiceerde VLABEL een nieuw standpunt over het tegenbewijs dat moet worden geleverd in het kader van de gesplitste aankopen (fictiebepaling van artikel 2.7.1.0.7. VCF).
Een oud (federaal) standpunt...
Het is geweten dat het tegenbewijs voor een gesplitste aankoop sinds 1 september 2013 op twee manieren kon worden geleverd (cf. Beslissing S 9 / 06-07 van 18 juli 2013): “Niettemin zal worden aanvaard, dat een voorafgaande schenking wel als tegenbewijs voor de toepassing van artikel 9 W. Succ. kan gelden, wanneer de voorafgaande schenking aan de heffing van het registratierecht voor schenkingen werd onderworpen, of wanneer wordt aangetoond dat de begunstigde van de schenking vrij over de gelden heeft kunnen beschikken, wat bijvoorbeeld het geval kan zijn als wordt aangetoond dat de schenking door de verkrijger van het vruchtgebruik niet specifiek bestemd was voor de financiering van de aankoop van de blote eigendom in het kader van de gesplitste aankoop.”
Het volstond dus om aan te tonen dat:
- op de voorafgaande schenking het registratierecht (thans registratiebelasting in Vlaanderen) werd betaald; OF
- de begunstigde vrij over de gelden heeft kunnen beschikken en dat er geen causaal verband is tussen de schenking en de aankoop.
waarmee VLABEL initieel akkoord ging….
Deze beslissing is ook overgenomen geweest door VLABEL en is een tijdlang op de website verschenen, maar staat er thans niet meer op. Samen met die beslissing stond er nog een andere beslissing op de website van VLABEL. Die beslissing luidde als volgt: “Als tegenbewijs voor de fictie van art. 2.7.1.0.7 VCF geldt dat de schenking geregistreerd moet zijn, onbeperkt in de tijd, zo niet worden de goederen geacht in volle eigendom in de nalatenschap aanwezig te zijn.” Omdat de verhouding tussen beide beslissingen niet erg duidelijk is, was het aangewezen om de schenking (waarvan het voorwerp werd gebruikt voor de aankoop van de blote eigendom te financieren) te registeren om de toepassing van artikel 2.7.1.0.7 VCF te vermijden voor de gesplitste aankoop, ook al was de schenking meer dan drie jaar geleden gebeurd en was de schenking dus fiscaal verjaard (cf. art. 2.7.1.0.5. VCF).
wordt nu gewijzigd...
Beide standpunten worden nu vervangen door een nieuw (algemeen) standpunt van VLABEL (in verband met de gesplitste aankoop). Het standpunt genaamd “Voorafgaande schenking - Tegenbewijs artikel 2.7.1.0.7 VCF” staat op het ogenblik van de redactie van deze tekst nog op de website van VLABEL, maar deze zou - althans volgens VLABEL - voor onbestaande mogen worden beschouwd met de publicatie van het nieuwe standpunt.
De nieuwe beslissing van VLABEL luidt, kort gezegd, als volgt:
1. Voor alle gesplitste aankopen moet worden aangetoond dat er geen causaal verband is tussen de schenking en de aankoop. Ongeacht de datum van de aankoop, althans volgens de tekst van het standpunt.
2. Voor de gesplitste aankoop vanaf 1 september 2013 moet kunnen worden aangetoond dat de schenking werd onderworpen aan het schenkingsrecht of de schenkbelasting. VLABEL preciseert dat de datum van registratie bepalend is, indien het gaat om aanbieding van onderhandse documenten of van buitenlandse schenkingen. De registratie moet gebeuren voor de gesplitste aankoop. De datum van de betaling van de schenkbelasting is dus niet relevant.
3. Voor de gesplitste aankoop voor 1 september 2013 moet kunnen worden aangetoond dat de schenking heeft plaats gevonden voor de aankoop. Het is irrelevant of daarop het schenkingsrecht werd geheven.
Concreet zou dit dus het volgende betekenen voor het tegenbewijs van artikel 2.7.1.0.7 VCF, als men de beslissing letterlijk leest:
- gesplitste aankoop vanaf 1 september 2013: betaling schenkingsrecht of schenkbelasting EN bewijs van afwezigheid van causaal verband;
- gesplitste aankoop voor 1 september 2013: schenking voorafgaand aan de aankoop EN bewijs van afwezigheid van causaal verband.
VLABEL heeft informeel al aangegeven dat dit niet logisch is voor aankopen voor 1 september 2013. Daarvoor zou de oude regel blijven gelden, namelijk de schenking moet enkel de gesplitste aankoop voorafgaan. Het causaal verband zou niet relevant zijn. Hopelijk wordt dit informele standpunt ook snel schriftelijk bevestigd.
Voor aankopen vanaf 1 september 2013 moet dan wel het dubbele bewijs worden geleverd (schenkbelasting én gebrek aan causaal verband). VLABEL is wel zeer pragmatisch ten aanzien van het bewijs van de afwezigheid van causaal verband. Het zou voldoende zijn om aan te tonen dat er nergens een verplichting of last is tot de aankoop van de blote eigendom, bijvoorbeeld in de pacte adjoint bij de bankgift of in de notariële schenkingsakte.
Kritiek
De gevolgen van deze beslissing zijn ingrijpend:
- Wat als u een schenking hebt gedaan in 2010, zonder de betaling van het schenkingsrecht, en een gesplitste aankoop hebt gedaan in 2014?;
- Wat als u een Belgische notariële schenking hebt gedaan in 2012, met betaling van het schenkingsrecht, maar onder last om een de blote eigendom van een appartement te kopen in 2014?
In deze situaties zou men het tegenbewijs van de fictiebepaling eenvoudigweg niet meer kunnen leveren. Bovendien kan men zelfs niet meer remediëren. Stel dat men in de eerste situatie toch schenkbelasting zou betalen, is dat dan voldoende? Neen, want de registratie moet de aankoop voorafgaan, en de aankoop is al gebeurd. En in de tweede situatie is de last opgenomen in een notariële akte.
Onzekerheid en onrechtvaardigheid troef voor deze situaties. Hopelijk brengt VLABEL hier snel terug rechtszekerheid en neemt het een beslissing waarbij wordt bepaald dat de “oude” gesplitste aankopen vallen onder de “oude” spelregels. Men kan de spelregels niet zomaar wijzigen in de loop van het spel.
Maar ook de “oude” spelregels roepen vragen op. Waar komt het vereiste van voorafgaande registratie of gebrek aan causaal verband vandaan? Ze staan alleszins niet in de wet en volgen ook niet uit de ratio legis van de wet. Artikel 2.7.1.0.7 VCF is duidelijk. Het tegenbewijs kan worden geleverd “als er wordt bewezen dat de verkrijging geen bedekte bevoordeling van de derde is”. Welnu, als er een schenking is die de gesplitste aankoop voorafgaat, dan is er geen bedekte bevoordeling en kan artikel 2.7.1.0.7. VCF niet worden toegepast. Ook al is er geen schenkbelasting betaald op die schenking. En ook al is er een causaal verband tussen de schenking en de aankoop. Het standpunt van VLABEL zorgt dus enkel voor verwarring van een wet die eigenlijk duidelijk is...
