Auteursrechtelijke bescherming van software
Onder het auteursrecht worden niet alleen computerprogramma’s (besturingssystemen, toepassingsprogramma’s, apps,…) beschermd, maar ook het “voorbereidend materiaal”.
Dit betekent niet dat alle elementen van een computerprogramma daadwerkelijk bescherming kunnen genieten onder het auteursrecht. Zo worden ideeën en beginselen die aan de grondslag van een computerprogramma liggen, expliciet uitgesloten. Niet de algoritmen, de programmeertaal of de logica van een programma, maar wel de uitdrukkingswijze daarvan wordt beschermd.
De wetgever vergelijkt de algoritmen van een programma met de woorden waarmee een schrijver een boek schrijft of met de toonladders van een componist: er kan pas sprake zijn van auteursrechtelijke bescherming bij het samenbrengen van deze elementen in een uitdrukkingsvorm.
Reikwijdte voorbereidend materiaal
Met voorbereidend materiaal wordt het ontwerpmateriaal bedoeld dat tot het vervaardigen van het computerprogramma heeft geleid. Het gaat met andere woorden om materiaal dat in het ontwikkelingsproces tot stand is gekomen. Hierbij kan gedacht worden aan een testcode die geschreven wordt voor een computerprogramma (alpha of beta) of een (technisch of functioneel) ontwerp van een programma.
Niet elk voorbereidend materiaal is beschermd
De Europese Softwarerichtlijn stelt dat voorbereidend materiaal van dien aard moet zijn dat het “later tot een programma kan leiden”. Om auteursrechtelijk beschermd te zijn, moet het voorbereid materiaal bijgevolg voldoende concreet zijn om tot de totstandkoming van een computerprogramma te leiden.
Het hof van beroep te Antwerpen gaf in haar arrest van 2 september 2020 een eigen invulling aan het begrip door te stellen dat het voorbereidend materiaal in het ontwikkelingsproces moet tot stand gekomen zijn. Het hof geeft verder aan dat er geen sprake kan zijn van voorbereid materiaal wanneer er nog een programmeerslag met creatieve stappen moet worden gemaakt om tot het computerprogramma te kunnen komen. Met andere woorden kan voorbereid materiaal volgens het hof maar beschermd worden indien de persoon die de software schrijft weinig tot geen creatieve keuzes meer hoeft te maken om tot het definitief computerprogramma te komen.
Deze invulling lijkt ons terecht. Hier anders, lichtzinniger over oordelen zou immers tot gevolg hebben dat auteursrechten worden toegekend aan eenieder die een omschrijving geeft van een (intra)structuur van een computerprogramma, zonder technische bijdrage aan de code zelf.
Dan nooit auteursrechten op voorbereidingen?
Het hof van beroep te Antwerpen maakt een zeer pragmatische opmerking in haar arrest. Daarbij wijst ze op het onderscheid tussen de bescherming van “voorbereidend materiaal” met betrekking tot een concreet computerprogramma en de bescherming van het materiaal op zich als zelfstandig auteursrechtelijk beschermd werk.
Presentaties, voorbereidingen, uitgetekende infrastructuren,… kunnen op zich origineel en dus auteursrechtelijk beschermd zijn, los van het voorbereidend karakter ervan in het kader van softwareontwikkeling. De latere software, gebaseerd op dit materiaal, zou dan in voorkomend geval een inbreuk kunnen vormen op het auteursrechtelijk beschermd (voorbereidend) werk.
In deze zaak werd dit argument echter niet opgeworpen door de eisende partij, waardoor het hof van beroep hier niet diende op in te gaan.
Conclusie
De auteursrechtbescherming van “voorbereidend materiaal” dient restrictief geïnterpreteerd te worden. De bescherming is immers afhankelijk van de stap die nodig is om van het ontwikkelingsmateriaal een definitieve versie van een computerprogramma te laten ontstaan. Wanneer voor het omzetten geen grote creatieve uitdagingen meer moeten worden genomen, kan ook het voorbereid materiaal auteursrechtelijk worden beschermd.
Dit neemt niet weg dat het materiaal ook kan beschermd worden als zelfstandig auteursrechtelijk werk.
