Op 2 juli 2012 werd een wetsontwerp ingediend waardoor de strijd tegen schijnzelfstandigheid in een aantal sectoren versterkt zal worden. In deze sectoren zal een weerlegbaar vermoeden van werknemerschap worden ingevoerd, wanneer aan minstens 5 van de 9 door het wetsontwerp vooropgestelde criteria voldaan is.
De regering Di Rupo I, en meer in het bijzonder Staatssecretaris voor Fraudebestrijding John Crombez, kondigde reeds meermaals aan dat de controles op schijnzelfstandigheid strenger zullen worden.
Schijnzelfstandigheid bestaat wanneer een persoon officieel als zelfstandige - al dan niet via een managementvennootschap - diensten verleent aan een andere onderneming, terwijl deze persoon in werkelijkheid in ondergeschikt verband prestaties levert en bijgevolg een werknemer is.
1.- Actuele regels inzake schijnzelfstandigheid
Partijen zijn vrij om zelf de aard van hun arbeidsrelatie te kiezen. De effectieve uitvoering van de overeenkomst moet echter overeenkomen met de aard van de arbeidsrelatie.
Nadat dit principe reeds meermaals door het Hof van Cassatie werd bevestigd, werd dit vastgelegd in de Programmawet (II) van 27 december 2006 (de artikelen 328 tot en met 343), afgekort de Arbeidsrelatiewet.
De Arbeidsrelatiewet bevestigde eveneens de tot dan heersende rechtspraak die stelde dat de arbeidsrelatie enkel geherkwalificeerd mag worden indien de feitelijke uitoefening van de arbeidsrelatie de door de partijen gekozen juridische kwalificatie uitsluit.
De Arbeidsrelatiewet bevat 4 algemene criteria die aanleiding kunnen geven tot herkwalificatie, zijnde:
- de wil van partijen zoals die in de overeenkomst werd uitgedrukt;
- de vrijheid van organisatie van de werktijd;
- de vrijheid van organisatie van het werk;
- de mogelijkheid een hiërarchische controle uit te oefenen;
- Deze criteria worden telkens in concreto beoordeeld.
2.- Wetsontwerp tot wijziging van de Arbeidsrelatiewet
Op 2 juli 2012 werd in de Kamer een wetsontwerp tot wijziging van de Arbeidsrelatiewet ingediend.
Hoewel het ontwerp nog geen wet geworden is, gaan wij kort in op de essentie van de voorgestelde wetswijziging.
Aangezien de overheid van oordeel is dat schijnzelfstandigheid zich voornamelijk in bepaalde sectoren voordoet, worden er voorlopig slechts 4 sectoren geviseerd, namelijk de bouwsector, de bewakingssector, de transportsector en de schoonmaaksector. Deze lijst kan echter bij KB uitgebreid worden.
Voor deze sectoren werden 9 criteria opgesteld:
- ontstentenis van enig financieel of economisch risico;
- ontstentenis van verantwoordelijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële middelen van de onderneming;
- ontstentenis van beslissingsmacht over het aankoopbeleid van de onderneming;
- ontstentenis van beslissingsmacht over het prijsbeleid van de onderneming;
- ontstentenis van resultaatsverbintenis betreffende de overeengekomen arbeid;
- de gewaarborgde betaling van een vaste vergoeding, ongeacht de bedrijfsresultaten of de omvang van de geleverde prestaties;
- zelf geen werkgever zijn van persoonlijk en vrij aangeworven personeel of het ontbreken van de mogelijkheid om voor de uitvoering van het overeengekomen werk personeel aan te werven of zich te laten vervangen;
- het zich niet voordoen als onderneming ten overstaan van andere personen of hoofdzakelijk of gewoonlijk voor één medecontractant werken;
- in ruimtes werken waarvan men niet de eigenaar of de huurder is of werken met materiaal dat ter beschikking wordt gesteld, gefinancierd of gewaarborgd wordt door de medecontractant.
Wanneer minstens 5 van de 9 criteria vervuld zijn, geldt een weerlegbaar vermoeden van werknemerschap. Wanneer daarentegen meer dan de helft van de criteria niet vervuld zijn, wordt de arbeidsrelatie weerlegbaar vermoed een zelfstandigencontract te zijn.
De inwerkingtreding van het wetsontwerp is voorzien voor 1 januari 2013, maar kan bij KB vervroegd worden.
Duidelijke afspraken en een goede overeenkomst zijn, zeker in de geviseerde sectoren, dus meer dan ooit van belang!
