Voor de meeste bedrijven lijkt het mededingingsrecht een ver-van-mijn-bed-show. Dit is echter onterecht zoals blijkt uit volgende voorbeelden: werd u al eens gecontacteerd door een concurrent om de violen te stemmen over de gehanteerde prijzen, of kreeg u onlangs van een concurrent een voorstel om de markt te “verdelen”, of wordt u door uw leverancier gedwongen om minimumprijzen te hanteren…? Het uitgangspunt blijft uiteraard de vrije concurrentie, maar afspraken zoals hierboven aangehaald kunnen de consumenten benadelen en kunnen dan ook in het vizier komen van het mededingingsrecht en dus de mededingingsautoriteiten, met alle gevolgen vandien.
Welnu, het Belgische mededingingsrecht heeft begin september 2013 een grondige hervorming ondergaan. Aan de mededingingsregels an sich verandert er nagenoeg niets. Zo blijft het verbod op kartels en misbruik van machtspositie bestaan. De nieuwe wet zorgt wel voor een grondige verandering van de Belgische mededingingsautoriteit en een inkorting van de procedures. Hierdoor poogt de wetgever de mededingingsautoriteiten efficiënter te laten werken, met mogelijks meer controles (en boetes) tot gevolg. De verandering die echter het meest in het oog springt, is de invoering van sancties voor individuen bij kartelafspraken.
Welke individuen worden geviseerd? De nieuwe mededingingswet heeft het over personen die in naam en voor rekening van de onderneming of ondernemingsvereniging onderhandelen met concurrenten of met hen afspraken maken. Deze omschrijving is zeer ruim, maar in de praktijk zullen het vooral de bedrijfsleiders van een onderneming (alsook hun managementvennootschappen) zijn, die dus geconfronteerd worden met de mogelijkheid om persoonlijk beboet te worden bij kartelafspraken.
De sanctie voor individuen krijgt de vorm van een administratieve geldboete. Deze boete kan oplopen tot een bedrag van 10.000 euro, dewelke overigens fiscaal niet aftrekbaar is. De bedoeling van de sanctie is een groter afschrikkingseffect van de mededingingsregels creëren. Een persoonlijke veroordeling moet meer indruk maken dan een veroordeling van de onderneming.
De nieuwe mededingingswet voorziet weliswaar een manier om aan deze veroordeling te ontsnappen. Er wordt namelijk een clementieregime voorzien voor individuen. Dit regime bestaat erin dat men het kartel ‘verklikt’ aan de mededingingsautoriteit in ruil voor clementie. Het clementieregime voor individuen is vrij genereus. Indien clementie wordt toegestaan, dan resulteert dit steeds in een immuniteit voor het individu, niet louter in een reductie van de sanctie. Clementie kan al dan niet samen met de werkgever gevraagd worden. De wetgever hoopt dat de mogelijke bestraffing van werknemers, die bepaalde niet koosjere zaken zien gebeuren of eraan meewerken, zullen overtuigen om naar de organisatie te stappen.
Bestuurders (en werknemers) van een onderneming zullen zich er in de toekomst dus van bewust moeten zijn dat zij het risico lopen om persoonlijk beboet te worden bij kartelafspraken. Zij zullen in de toekomst ook de afweging moeten maken of zij al dan niet gebruik maken van het clementiemechanisme, dat ook voor individuen wordt voorzien.
Gelet op het bovenstaande, loont het meer dan ooit de moeite om te investeren in kennis en naleving van het mededingingsrecht. Door deze repressieve behandeling kunnen bedrijven beter ook hun compliance-procedures aanscherpen. Zeker nu de wetgever al heeft aangegeven dat deze boetes maar een eerste bescheiden aanzet zijn en in de nabije toekomst wellicht zwaardere sancties volgen.
