De wereldbeker is inmiddels gestart en zowat elk bedrijf in België probeert zijn graantje mee te pikken van het, althans toch voorlopig, succes van onze Rode Duivels. We kregen dan ook al enkele vragen van adverteerders en reclamebureaus over het gebruik van de naam of de afbeeldingen van de Rode Duivels, van de individuele spelers, van de voetbalbond of van Fifa. Omdat een en ander blijkbaar toch voor verwarring zorgt, zetten we alles graag nog even op een rijtje…
Mag je de woorden “Rode Duivels” zomaar gebruiken in een reclame campagne?
Kort gezegd: neen, dat mag niet. “Rode Duivels”, “Diables Rouges” en “Red Devils” zijn immers geregistreerde merken van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB). Je hebt dus in principe de toestemming nodig van de KBVB om deze merken te mogen gebruiken. In de praktijk betekent dit dat je een licentie moet betalen aan de KBVB.
Kijken we even meer in detail naar de merken die door de KBVB geregistreerd werden, dan zien we dat deze als woordmerken geregistreerd werden voor de volgende klassen van producten: klasse 16 (papier, karton, drukwerk, foto’s, enz.); klasse 25 (kleding, schoenen, enz.); klasse 28 (spellen, speelgoed, sportartikelen, speelkaarten, enz.) en klasse 41 (sportcursussen, het organiseren van sportieve manifestaties, het uitbaten van sport installaties, vrijetijdsbesteding, enz.). Ook heeft de KBVB enkele beeldmerken (of logo’s) geregistreerd.
Betekent dit nu dat je voor andere producten deze merken wél mag gebruiken? Het antwoord op deze vraag is opnieuw neen. Ook al geldt een merkinschrijving in principe alleen voor de producten of diensten waarvoor de registratie gedaan werd, toch belet de wet dat je gaat mee surfen op het succes van een merk van iemand anders.
Dit is geregeld door artikel 2.20.1.c van het Benelux-verdrag inzake intellectuele eigendom. Dit artikel bepaalt dat een merkhouder het gebruik van zijn merk kan laten verbieden “wanneer dat teken gelijk is aan of overeenstemt met het merk en in het economisch verkeer gebruikt wordt voor waren of diensten, die niet soortgelijk zijn aan die waarvoor het merk is ingeschreven, indien dit merk bekend is binnen het Benelux-gebied en door het gebruik, zonder geldige reden, van het teken ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk”.
Met andere woorden: als je de naam “Rode Duivels” (of zelfs een gelijkaardige naam) gebruikt voor goederen die niet specifiek door de KBVB aangeduid werden bij de merkregistratie, dan kan de KBVB ook hier tegen optreden als zij bewijst dat je (zonder geldige reden) een “ongerechtvaardigd voordeel” trekt uit het merk (bijv. commercieel of financieel gewin) of afbreuk doet aan het onderscheidend vermogen van het merk (je laat het merk verwateren) of de reputatie van het merk. Vooral het eerste geval (een ongerechtvaardigd voordeel) zal waarschijnlijk aanwezig zijn.
Pour la petite histoire: de “Stichting Supportersclub Oranje” (naar eigen zeggen de enige officieel erkende supportersclub van het Nederlandse nationale elftal) heeft een beeldmerk geregistreerd waarin de woorden “Fanclub Rode Duivels Diables Rouges” voorkomen. Ook werd er in maart 2014 een woordmerk geregistreerd “Les Diables Rouges” voor alcoholische dranken (met uitzondering van bier). De eigenaar van dit laatste merk heeft een Frans adres en is op het eerste zicht niet gerelateerd aan de KBVB. Wij zijn alvast benieuwd hoe de KBVB tegen deze merkregistraties aankijkt!
Auteursrecht en portretrecht op foto’s Rode Duivels
Houdt er ook rekening mee dat je niet zomaar foto’s van het internet kan plukken (zoals foto’s van de Rode Duivels). Op deze foto’s zit vaak auteursrecht en portretrecht. Kort gezegd komt het auteursrecht toe aan degene die de foto gemaakt heeft, en het portretrecht aan de persoon die afgebeeld staat op de foto. Check dus goed of je de nodige toestemmingen hebt om bijvoorbeeld een foto van de Rode Duivels (of een individuele speler van de Rode Duivels) te gebruiken.
Vaak wordt beweerd dat het auteursrecht en het portretrecht niet van toepassing zijn op “publieke figuren”. Dit is echter niet correct. Er zijn wel bepaalde uitzonderingen op de bescherming van foto’s van publieke figuren, maar het is vrij onwaarschijnlijk dat je daar een beroep kunt op doen als je de foto’s voor commerciële doeleinden gebruikt. Zo geldt er een uitzondering op het auteursrecht in het kader van een “verslaggeving over actuele gebeurtenissen”. Deze uitzondering wordt vaak gebruikt door nieuwsmedia. Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat deze uitzondering toepassing kan vinden in een reclamecampagne. Ook hebben publieke figuren wel degelijk recht op hun portretrecht, tenzij de beelden expliciet gekaderd zijn in hun publieke functie. Dit is bij reclamecampagnes bijvoorbeeld niet het geval. Je moet dus wel degelijk de toestemming hebben van de auteur van de foto (de fotograaf, of de uitgever waaraan deze zijn/haar rechten heeft verkocht) én van de afgebeelde persoon vooraleer je een foto van een Rode Duivel in een reclamecampagne kan gebruiken.
