Er is een grondige hervorming van het vennootschapsrecht op til. De reden daartoe is dat het vennootschapsrecht een bijzonder complexe materie geworden is na veelvuldig te zijn gewijzigd, gerepareerd, en opnieuw gewijzigd.
De doelstelling van de hervorming bestaat erin om het vennootschapsrecht te vereenvoudigen en te moderniseren. Zo hoopt de regering België aantrekkelijker, en dus competitiever, te maken als vestigingsland van ondernemingen. Onze buurlanden zijn ons hierin al voorgegaan.
Aan het wetsontwerp wordt nog gesleuteld en teksten zijn nog niet beschikbaar, doch uit de literatuur en gevolgde seminaries hebben we toch al heel wat grote lijnen opgevangen.
Wij beperken ons in deze eerste bijdrage tot de meest in het oog springende grote lijnen :
1. Er komt één Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (verder WVV)
Dit wetboek zal gemeenschappelijke bepalingen voor beide rechtsvormen bevatten.
De vereniging zonder winstoogmerk, de internationale vereniging zonder winstoogmerk en de stichting worden thans nog in een aparte wet geregeld. De regeling van de organisatie van verenigingen is minder in detail uitgewerkt dan voor vennootschappen. Daardoor dat, zeker in grote verenigingen, vaak naar analogie wordt verwezen naar het vennootschapsrecht, bv. voor de regeling van belangenconflicten binnen de raad van bestuur.
Het is dan ook logisch dat vennootschappen en verenigingen samengebracht worden in één wetboek.
Verenigingen zullen zonder beperking economische activiteiten mogen voeren. In dat geval zullen zij worden beschouwd als een onderneming, en dus ook onderworpen zijn aan het insolventierecht. Het enige onderscheid met een vennootschap is dat een vereniging geen winst kan uitkeren aan haar leden.
2. Het onderscheid tussen burgerlijke en handelsvennootschappen zal worden afgeschaft
Vrije beroepers die nu hun activiteit uitvoeren binnen een burgerlijke vennootschap in de vorm van een handelsvennootschap zullen worden beschouwd als een onderneming. Ook zij zullen onderworpen zijn aan het insolventierecht.
3. Inbreng van arbeid en know-how wordt mogelijk
Volgens het huidige recht dient een aandeelhouder, om aandeelhouder te worden, een inbreng te doen in geld of in natura.
In de nieuwe regeling zal men ook arbeid of know-how kunnen inbrengen in ruil voor een deel van de winst.
4. Het pluraliteitsbeginsel wordt afgeschaft
In de toekomst zal ook een NV opgericht en bestuurd kunnen worden door één enkele persoon.
5. België zal afstappen van de werkelijke zetelleer
Volgens de zetelleer wordt het op de vennootschap toepasselijke recht bepaald door de plaats van de werkelijke zetel. België zal in de toekomst de incorporatieleer toepassen, wat wil zeggen dat het op de vennootschap toepasselijk recht wordt bepaald door de plaats van oprichting van de vennootschap.
6. Afschaffing van het verbod op vrijstelling aan verliesdeelname
Naar huidig recht wordt het beding dat een vennoot vrijstelt van deelname in het verlies als nietig beschouwd. Dit verbod zal worden afgeschaft.
7. De grootste vereenvoudiging is dat er gesnoeid wordt in het aantal vennootschapsvormen
Er blijven nog slechts vier vennootschapsvormen over:
- de maatschap, die nu ook rechtspersoonlijkheid zal kunnen hebben;
- de naamloze vennootschap (NV);
- de besloten vennootschap (BV); en
- de coöperatieve vennootschap (CV).
Zullen worden afgeschaft:
- de stille en tijdelijke handelsvennootschappen;
- het economisch samenwerkingsverband (ESV);
- de coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid (CVOB);
- de landbouwvennootschap, momenteel de enige transparante vennootschap met rechtspersoonlijkheid, doch dit wordt opgevangen doordat de maatschap in de toekomst rechtspersoonlijkheid zal kunnen hebben;
- de EBVBA en de S-BVBA;
- de commanditaire vennootschap en de commanditaire vennootschap op aandelen (Comm.VA); en
- de vennootschap met sociaal oogmerk.
7.1 De BV zal worden aanzien als de nieuwe spil-vennootschap, zoals in Nederland
Momenteel zijn ook veel kleine vennootschappen in België georganiseerd als een NV.
Belgische ondernemers kiezen vaak niet voor een BVBA omdat bepaalde zaken die in een NV best interessant zijn, niet mogelijk zijn in een BVBA, bv: preferentieel dividend, toegestaan kapitaal, interimdividend, uitgifte van winstbewijzen, warranten en converteerbare obligatie. Deze regels en kenmerken zullen in de toekomst ook mogelijk zijn in de BV.
De NV zal worden voorbehouden voor de heel grote en publieke vennootschappen.
7.1.1. De BV zal niet langer een kapitaalvennootschap zijn
De begrippen kapitaal, minimumkapitaal en kapitaalbescherming worden afgeschaft. Men dient wel nog een inbreng te doen, maar de post “kapitaal” in de jaarrekening valt weg.
Het begrip kapitaal wordt vervangen door “vermogen”, dat de vennootschap in staat moet stellen om haar activiteiten te financieren en haar schuldeisers te betalen.
Door het wegvallen van de bepalingen inzake kapitaalbescherming dienen nieuwe mechanismen te worden gevonden of bestaande verstrengd ter bescherming van de schuldeisers. Voor de schuldeisers is het belangrijk dat de vennootschap solvabel is en over voldoende liquide middelen beschikt om hen te betalen. De controle op inbrengen in natura blijft behouden. Het aanvangsvermogen moet voldoende toereikend zijn. De regels betreffende het financieel plan dat door de oprichter(s) moet worden opgesteld bij de oprichting van de vennootschap, worden verstrengd. De minimum inhoud zal worden bepaald in het WVV.
De oprichters- en bestuurdersaansprakelijkheid blijven uiteraard bestaan.
Winstuitkeringen kunnen enkel plaats vinden na een dubbele test, namelijk :
is het nettoactief (het eigen vermogen) voldoende hoog om een dividend uit te keren; en
houdt de vennootschap voldoende liquide middelen over om haar schulden te kunnen betalen voor de volgende twaalf maanden.
Hierdoor verhoogt de potentiële aansprakelijkheid van de bestuurders.
7.1.2 De BV is niet langer perse een besloten vennootschap
In de huidige BVBA is de overdracht van aandelen niet vrij (in tegenstelling tot de NV). Hiertoe moet een bepaalde procedure worden gevolgd. Men kan in de statuten opteren voor een vrije overdracht.
7.1.3 Meervoudig stemrecht
Men kan ook kiezen hetzij tussen het behouden van de huidige regel binnen de BVBA van één aandeel, één stem, hetzij voor een meervoudig stemrecht.
7.2 De NV zal voorbehouden worden voor de zeer grote en de beursgenoteerde vennootschappen
De NV zal ook één enkele aandeelhouder kunnen hebben.
Meervoudig stemrecht wordt mogelijk in niet genoteerde NV’s, dubbel stemrecht in genoteerde NV’s.
Onder het huidige recht zijn bestuurders steeds met onmiddellijke ingang (ad nutum) afzetbaar. In het komende recht kan men een ontslagbescherming voorzien. Men zal kunnen opteren voor het huidige bestuursmodel of voor een duaal bestuur, zoals in Nederland, met een directieraad en een raad van toezicht, met gescheiden bevoegdheden en samenstelling.
7.3 Wat de CV betreft grijpt men terug naar de oorspronkelijke coöperatieve gedachte
De rechtsvorm CV zou enkel nog kunnen worden gebruikt door coöperaties erkend door de Nationale Raad voor Coöperatie.
De "onechte" CV (nu vaak als CVBA gebruikt door de beoefenaars van cijferberoepen) zouden richting BV worden geduwd.
Voor de CV zullen nog steeds drie aandeelhouders nodig zijn.
Wij volgen dit verder voor u op.
Alain De Jonge
Leo Peeters
