Het jaar 2018 loopt alweer stilaan ten einde... En "einde van het jaar" gaat samen met "premie"!
Dit is dus het perfecte moment om enkele veel gestelde vragen over dit aangename onderwerp te beantwoorden.
1. Moet u al dan niet een eindejaarspremie aan uw werknemers betalen en op welke basis ?
Uw werknemers hebben recht op de uitbetaling van een eindejaarspremie voor zover een rechtsbron, die in uw bedrijf van toepassing is, daarin voorziet.
Dit betekent meteen dat men wat betreft de toekenningsmodaliteiten moet nagaan of daaromtrent op het niveau van uw (sub-) paritair comité, op het niveau van uw onderneming of individueel per werknemer conventionele bepalingen bestaan.
De relevante rechtsbronnen zijn de volgende:
- de collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van uw (sub-) paritair comité;
- de collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van uw onderneming;
- de individuele arbeidsovereenkomst;
- het arbeidsreglement;
- het gebruik.
Zoals u met deze opsomming kan vaststellen, bestaat er noch in de wet, noch in een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van het Nationale Arbeidsraad geldig voor alle sectoren een recht tot de uitbetaling van een eindejaarspremie.
Enige verduidelijking over het gebruik. Het bestaan van een gebruik in de onderneming kan een werkgever verplichten om een eindejaarspremie aan zijn werknemers uit te betalen. Om te kunnen spreken van een gebruik moet de betaling van de eindejaarspremie de volgende kenmerken vertonen:
- bestendig zijn, d.w.z. toegekend gedurende een voldoende lange tijd;
- vast zijn, d.w.z. men heeft steeds dezelfde berekeningswijze toegepast;
- algemeen zijn, d.w.z. men heeft dezelfde regels toegepast t.o.v. alle personeelsleden die zich in eenzelfde situatie bevinden in de onderneming (vb. alle technische bedienden).
Als de werkgever een eindejaarspremie wil toekennen zonder dat er voor de toekomst gewag kan worden gemaakt van een gebruik, dient hij met iedereen aan wie een eindejaarspremie wordt betaald, overeen te komen dat deze premie een vrijwillig toemaatje is en dat het geen verworvenheid is voor de toekomst. Natuurlijk zet u dit alles mooi op papier.
Voor meer informatie over de verplichtingen in de diverse sectoren, raadpleegt u best Hfst 05 van de sectorale documentatie die van toepassing is in uw sector.
2. Kan er worden verzaakt aan het recht op de premie ?
Aantrekkelijk idee om zo de loonlasten in deze tijden van crisis te verlagen. Kan dat zo maar?
Als u de sectorale documentatie die van toepassing is in uw sector raadpleegt, zult u merken dat de cao's, die de werkgevers verplichten een eindejaarspremie te betalen, bij Koninklijk Besluit algemeen verbindend werden verklaard of het zullen worden waardoor ze kracht van wet hebben. Er kan dus helemaal geen sprake van zijn om werknemers te laten verzaken aan de eindejaarspremie alvorens zij recht hebben op de betaling ervan. Dat is ook zo wanneer een bedrijfscao de werkgever verplicht een eindejaarspremie te betalen. Zodra zij een recht op betaling van de premie kunnen laten gelden, zullen de werknemers er aan kunnen verzaken. De rechtspraak hierover is wel niet eensgezind.
Als de betaling van de premie toegekend wordt door het arbeidsreglement, de arbeidsovereenkomst of het gebruik, dan kunnen de werknemers er al aan verzaken voordat ze er recht op hebben.
Belangrijk is te weten dat men deze verzaking niet kan uitspelen tegen de RSZ omdat hij belast is met een openbare opdracht en hoe dan ook de sociale bijdragen op de premie zal vorderen, betaald of niet.
Om te kunnen spreken van een geldige verzaking en om alle betwistingen te vermijden, moeten de werknemers duidelijk en nauwkeurig hun wil te kennen geven. Het is dan ook raadzaam alles netjes op papier te hebben.
Na het lezen van dit alles zal u ook hebben kunnen besluiten dat het best is om na te gaan of er geen andere mogelijkheden zijn om uw loonlasten te verminderen.
3. Mag een werkgever dit jaar een eindejaarspremie invoeren?
In 2018 mogen via onderhandelingen op sectoraal en bedrijfsniveau loonsverhogingen toegekend worden.
Het interprofessioneel akkoord 2017-2018 laat de vrijheid aan de werkgevers, op voorwaarde dat er geen ander voordeel op sectoraal niveau voorzien is, om hun werknemers te belonen met de invoering van een eindejaarspremie vanaf 2018.
De maximale marge voor de loonkostenontwikkeling werd vastgesteld op 1,1% voor de periode 2017-2018. Dit percentage dekt de periode van twee jaar. Het gaat dus niet om 1,1% in 2017 en nog eens 1,1% in 2018.
Dit percentage is bovendien een dwingend maximum. Het staat de sectoren en/of ondernemingen vrij deze marge volledig of gedeeltelijk op te gebruiken (de marge ligt dus tussen 0 en 1,1%).
Loonnorm 2017-2018: klik hier voor meer informatie.
4. Wordt de eindejaarspremie als loon beschouwd?
De eindejaarspremie maakt wel degelijk deel uit van het loon. Door de rechtspraak werd herhaaldelijk bevestigd dat de eindejaarspremie wordt toegekend aan de werknemer als tegenprestatie voor de geleverde arbeid.
Deze kwalificatie heeft juridische gevolgen zoals o.m.:
- De socialezekerheidsbijdragen zijn verschuldigd op de eindejaarspremies.
- Voor de berekening van de bedrijfsvoorheffing wordt de eindejaarspremie door de Belastingadministratie als een exceptionele vergoeding beschouwd. De bedrijfsvoorheffing die op de eindejaarspremie moet worden ingehouden is vastgelegd in een bijzondere schaal die berekend wordt in functie van de gewone belastbare jaarbezoldiging van de werknemer (gewone belastbare maandbezoldiging x 12). Een en ander impliceert dat de toekenning van een bruto dertiende maand een verschillend (lager) nettoresultaat zal hebben in vergelijking met een gewone maandbezoldiging.
- Met het bedrag van de eindejaarspremie moet worden rekening gehouden voor de berekening van de verbrekingsvergoeding.
- De eindejaarspremie is net zoals de gewone bezoldigingen vatbaar voor beslag en overdracht. Belangrijk hierbij is te weten dat de eindejaarspremie met het gewone loon van de maand waarin de premie wordt betaald wordt samengevoegd om het voor beslag of overdracht vatbare gedeelte te berekenen. Dit impliceert voor de betrokken werknemer veelal dat de integrale premie opgeslorpt wordt door het beslag of de overdracht en ten goede komt aan de schuldeiser.
- Sinds 1 oktober 2016, net zoals voor de betaling van het maandloon, moet de werkgever elke bezoldiging in giraal geld betalen aan de werknemers. Betalen in contant geld is nog enkel mogelijk onder bepaalde voorwaarden. Betaling van het loon per bankoverschrijving verplicht: klik hier voor meer informatie.
5. Quid met de eindejaarspremie van de deeltijdse werknemers ?
Krachtens cao nr. 35, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, moet de deeltijdse werknemer, voor een zelfde werk of een gelijkwaardig werk, een loon krijgen dat evenredig is met het loon dat een voltijdse werknemer krijgt, ongeacht de betalingswijze van dat loon.
Deze regel geldt eveneens voor de eindejaarspremie: wanneer een voltijdse werknemer in een onderneming recht heeft op een eindejaarspremie, kan de deeltijds werkende werknemer die tot dezelfde categorie behoort en tegen dezelfde voorwaarden werkt, eveneens aanspraak maken op een eindejaarspremie die in verhouding zal staan tot de duur van zijn arbeidsprestaties.
6. Is de eindejaarspremie deelbaar?
De eindejaarspremie is in principe deelbaar. De premie wordt immers toegekend als tegenprestatie van de in de referteperiode verrichte arbeid.
Als er dus niets bepaald werd omtrent de (on)deelbaarheid, dan zal de premie slechts moeten worden toegekend in evenredigheid met de duur van de tewerkstelling, rekening houdend met de indiensttreding of het vertrek van de werknemer tijdens de referteperiode.
Voorbeeld :
Een werknemer heeft recht op een eindejaarspremie. Eind april 2018 verlaat die werknemer de onderneming.
In dit voorbeeld moet er, wanneer de eindejaarspremie wordt berekend, geen rekening worden gehouden met de maanden na april 2018.
7. Wat gebeurt er bij het einde van de arbeidsovereenkomst ?
Hierna vindt u de 2 meest voorkomende situaties:
1. Opzegging of verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werkgever
De opzegging of de verbreking heeft geen invloed op de toekenningsvoorwaarden van de eindejaarspremie. Anders gezegd, ingeval de arbeidsovereenkomst van een werknemer wordt opgezegd of verbroken is een pro rata verschuldigd indien de cao dit voorziet. Dit is ook het geval wanneer daaromtrent helemaal niets bepaald wordt (principe van deelbaarheid van de eindejaarspremie); de eindejaarspremie is immers deelbaar. Maar er is geen pro rata verschuldigd, indien de toekenningsvoorwaarden niet alle vervuld zijn (vb. in dienst zijn op de in de cao bepaalde datum of een minimumanciënniteit bereiken). Ten slotte, wat de cao's betreft, wordt er meestal voorzien dat de werknemers die om een dringende reden ontslagen worden hun recht op de eindejaarspremie verliezen.
2. Opzegging of verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werknemer
Hier ook moet men zorgvuldig de betrokken rechtsbron in acht nemen (cao, arbeidsreglement, arbeidsovereenkomst) om na te gaan welke toekenningsvoorwaarden voorzien zijn. Wat de cao's betreft, nl. de meeste voorkomende rechtsbronnen, wordt er meestal voorzien dat de werknemers die ontslag geven hun recht op de eindejaarspremie verliezen.
8. Wat gebeurt er in geval van overgang van onderneming ?
In de wet betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en paritaire comités wordt in artikel 20 uitdrukkelijk bepaald dat: Wanneer een onderneming geheel of gedeeltelijk wordt overgedragen, moet de nieuwe werkgever de overeenkomst die de vroegere werkgever bond, eerbiedigen totdat zij ophoudt uitwerking te hebben.
Een werkgever-overnemer is dus de gehele eindejaarspremie verschuldigd, ook voor de periode van tewerkstelling onder de vorige werkgever-overlater. Dit uiteraard op voorwaarde dat aan alle toekenningsvoorwaarden werd voldaan.
Blijft u nog met vraagtekens zitten of wenst u bijkomende informatie? Onze dossierbeheerders zullen u graag te woord staan.
Voor de aangeslotenen van het erkende sociaal secretariaat Group S - Sociaal Secretariaat, vzw.
Wij vestigen uw aandacht op het feit, dat op de voorbereide prestatieopgaven (of in de verlongingssoftware) opgesteld voor de betaling van de eindejaarspremie slechts de bedienden vermeld worden die in dienst zijn. Desgevallend dient u de bedienden toe te voegen die de onderneming verlaten hebben en recht zouden hebben op de eindejaarspremie.
Marta Malinowska - Legal Data Consultant
