De markt van de diensten en spelen per sms, mms, internet en telefoon heeft de voorbije jaren een heuse boom doorgemaakt. Vandaag kunnen allerlei diensten via voornamelijk sms of betalende telefoonlijnen verkregen worden. Parkeerplaatsen in de stad worden betaald per sms, het weerbericht wordt u dagelijks op uw gsm toegezonden en u ontvangt een bericht telkens uw favoriete voetbalploeg een doelpunt scoort. Op uw favoriete tv-zenders worden u spelletjes, astrologiediensten, interactieve toepassingen, chatdiensten, enz aangeboden. Kortom, de keuze aan betalende diensten via allerlei elektronische communicatienetwerken is eindeloos.
Op dit ogenblik ligt een ontwerp van KB voor, dat genomen is in uitvoering van art. 134, §2, eerste lid van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie, waarin destijds voorzien werd in de oprichting van een Ethische Commissie en in het opstellen van een bindende Ethische Code. De Ethische Commissie zelf werd inmiddels geruime tijd geleden opgericht en haar werking werd reeds vastgelegd in een KB van 1 april 2007 (1). Haar activiteiten beperken zich tot op heden tot het voorbereiden van de inhoud van het KB "Ethische Code".
Zodra dit KB in werking zal zijn getreden, zal ze belast zijn met het toezicht op de naleving ervan en zal ze zowel op eigen initiatief, op initiatief van de Ombudsdienst voor Telecommunicatie, als na klachten van elke belanghebbende derde kunnen optreden en geldboetes kunnen opleggen van 125 euro tot 12.500 euro en schorsingen van bepaalde diensten kunnen bevelen gedurende 1 tot 30 dagen of bij recidive of zware inbreuken zelfs bepaalde diensten definitief kunnen schrappen. Tegen beslissingen van deze Ethische Commissie zal beroep mogelijk zijn voor het Hof van Beroep te Brussel.
De Ethische Code zelf is in volle voorbereiding. Een quasi definitieve tekst ligt op dit ogenblik ter controle bij de Raad van State en zal normaal binnen vrij korte tijd gepubliceerd worden in het Belgisch Staatsblad.
Het ontwerp van KB is een synthese van de zelfregulerende codes diereeds bestonden, aangevuld met de informatie ingewonnen op basis van uitgebreide bevragingen van onder meer de Ombudsdienst voor de Telecommunicatie, de FOD Economie, de Raad voor het Verbruik, de GOF en de Belgische operatoren en met ideeën overgenomen uit onder meer de Ierse en Nederlandse wetgeving.
Het KB Ethische Code is van toepassing op alle "betalende diensten via elektronische communicatienetwerken". Hieronder dient begrepen te worden elke "dienst die via apparatuur aangesloten op een elektronisch communicatienetwerk de oproeper de mogelijkheid biedt informatie te verkrijgen, informatie terug te sturen, in contact te treden met andere gebruikers van de informatiedienst, toegang te krijgen tot spelletjes of andere voordelen of betalingen uit te voeren voor producten of diensten die worden geleverd tijdens de oproep of als direct gevolg hiervan, tegen betaling van een vergoeding hoger dan het normale eindgebruikertarief voor een oproep naar een standaard geografisch mobiel nummer" (2) en dit met uitzondering van die activiteiten die vallen onder het toepassingsgebied van de kansspelwetgeving (mediaspelletjes die een element van kans of toeval bevatten).
Het ontwerp van KB bevat grotendeels inhoudelijke richtlijnen die er voornamelijk op gericht zijn de consument zo goed mogelijk te informeren en te beschermen. In tegenstelling tot de kansspelwetgeving, geldt hier dus geen systeem van vergunningen of licenties. Iedereen kan de diensten aanbieden, voor zover alle verplichtingen van consumentenbescherming uit het KB nageleefd zijn.
Het ontwerp van KB bevat in hoofdstuk 3 in eerste instantie een aantal evidente algemene ethische regels voor zowel de diensten als de reclame, zoals o.m. respect voor bestaande wetgeving, respect voor het privéleven, vermijden van gewelddadige, sadistische of wrede beelden en obscene taal, geen gebruik van subliminale berichten, geen prostitutiebevorderende activiteiten, geen ongewenste reclame en geen misbruik van de kwetsbaarheid van bepaalde gebruikers... De aangeboden diensten moeten bovendien eerlijk en transparant zijn, mogen niet misleiden, moeten correcte en up to date informatie bevatten. Daarenboven mogen ze niet onterecht als gratis voorgesteld worden en de algemene voorwaarden moeten kosteloos raadpleegbaar zijn voor de gebruiker. De aanbieder moet een behoorlijk werkende klantendienst hebben en indien de dienst niet geschikt is voor minderjarigen, dient dit duidelijk vermeld te worden.
Hoofdstuk 6 vervolgens bepaalt o.m. dat alle reclame voor een betalende dienst steeds het hoogste tarief moet vermelden dat aan de eindgebruiker aangerekend kan worden op basis van de geldende tarieven van de operatoren. Dit bedrag dient uitgedrukt te zijn in euro per minuut, per oproep of per totale transactie voor pull-diensten en wedstrijden of per periode waarvoor men zich inschrijft bij abonnementsdiensten. De eindgebruiker moet met andere woorden op elk ogenblik een duidelijk beeld hebben van de totale (maximale) prijs van de aangekochte dienst. Deze prijsmoet duidelijk leesbaar, in de nabijheid van het betaalnummer vermeld worden en lang genoeg in beeld zijn (bij tv-reclame) of telkens mondeling vermeld worden als het telefoonnummer vermeld wordt (bij reclame via de radio).
Ook het betaalnummer zelf moet duidelijk vermeld worden, onder meer zonder te verbergen dat het om een betaalnummer gaat, net als de identiteit en het adres van de aanbieder en het telefoonnummer van zijn klantendienst. Bij abonnementsdiensten dient het woord "abonnement" duidelijk en even groot als de prijs vermeld te worden samen met de periode waarvoor men zich verbindt.
Hoofdstuk 7 bevat de regels met betrekking tot de inschrijving en uitschrijving op betalende berichtendiensten en bevestigt de dubbele opt-in procedure die ook reeds in de GOF-richtlijnen voorzien was. De gebruiker moet duidelijk ingelicht worden over de procedure om zich in of uit te schrijven en over het feit dat hij over een verzakingsrecht beschikt overeenkomstig de wet op de handelspraktijken indien deze van toepassing is. Uitschrijven moet steeds mogelijk zijn door de verzending van een SMS met het woord "STOP", zelfs indien hierin typefouten voorkomen en volgend op zulke SMS moet de dienst onmiddellijk beëindigd worden en moet de gebruiker een gratis bevestigings-SMS ontvangen van zijn uitschrijving.
De artikelen 50 en volgende van het ontwerp van KB bevatten vervolgens een reeks specifieke bepalingen voor onder meer diensten bestemd voor minderjarigen (art. 52-56), spelletjes, wedstrijden en kwissen, met uitzondering van deze geregeld onder de kansspelwetgeving (art. 57-71) -de belangrijkste regel hier bestaat in de maximuminzet per spelsessie van 5 euro-, de werving van fondsen voor goede doelen (art. 72-74), de betalende adviesdiensten (art. 75-76), de specifiek voor meerderjarigen bestemde betalende diensten (art. 77-83), de ringtone- en wallpaperdiensten (art. 84-85), de chatdiensten (art. 86-97) en verkeers- en localisatiediensten (art. 98-100). Telkens is de eerste zorg transparantie, duidelijkheid en informatie aan de gebruiker, die onder meer blijkt uit de verplichting om het verbruiksvolume van de gebruiker te volgen en bij elke overschrijding van een veelvoud van 10 euro per maand een waarschuwings-SMS aan de gebruiker te verzenden.
Overeenkomstig artikel 134 van de Telecomwet zijn het de "dienstenaanbieders" die verantwoordelijk zijn voor de naleving van bovenstaande regels. Uit de voorbereidende werkzaamheden bij het "procedure-KB" van 1 april 2007 (3) wordt duidelijk dat hieronder begrepen moeten worden "de persoon die de tussenschakel is tussen de inhoudsleverancier en de operator en die ervoor zorgt dat het concept van de inhoudsleverancier via een aantal technische en administratieve stappen verricht ten opzichte van één of meerdere operatoren ten aanzien van het grote publiek gecommericaliseerd kan worden".
Het gaat dus noch om de inhoudsleverancier, noch om de telecomoperator, tenzij één van deze beide gelijktijdig ook dienstaanbieder zou zijn. De overige actoren zijn wel overeenkomstig art. 3 tot 5 van het ontwerp van KB gehouden tot elke nuttige informatieverstrekking aan de Ethische Commissie in het kader van een onderzoek.
1 KB van 1 april 2007 betreffende de procedure voor en de praktische werking van de Ethische Commissie voor het aanbieden van betalende diensten via elektronische communicatienetwerken.
2 Art. 1, 15° KB van 27 april 2007 betreffende het beheer van de nationale nummeringsruimte en de toekenning en intrekking van gebruiksrechten voor nummers, zoals gewijzigd door het KB van 24 maart 2009.
3 Verslag aan de Koning bij het KB van 1 april 2007 betreffende de procedure voor en de praktische werking van de Ethische Commissie voor het aanbieden van betalende diensten via elektronische communicatienetwerken
