De wetgeving beschouwt de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd als uitzondering– de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd blijft de norm. Dit uitgangspunt impliceert dat in bepaalde situaties, de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd geherkwalificeerd wordt als een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Welke gevolgen houdt dit in voor u ?
Wat is een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd ?
De arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd is een arbeidsovereenkomst die de aanduiding bevat van een bepaalde dag of tijdsduur of van een gebeurtenis die zich moet voordoen op een door de partijen gekende datum, waarna de partijen van hun wederzijdse verbintenissen zijn ontslagen.
Eerste tip voor werkgevers: houdt u aan de wettelijke formaliteiten
Mondeling een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd af te sluiten volstaat niet. Er dienen bepaalde formaliteiten te worden nageleefd. Indien die niet worden nageleefd, wordt de arbeidsovereenkomst vanaf aanvang geacht een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd te zijn.
Enkel de werknemer geniet deze bescherming en kan inroepen dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur voorhanden is.
Schriftelijke overeenkomst voorafgaand aan het werk
Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd moet schriftelijk worden afgesloten en uiterlijk op het tijdstip waarop de werknemer in dienst treedt (de indiensttreding is het moment waarop de uitvoering van de arbeidsovereenkomst een aanvang neemt). Wanneer er dus geen schriftelijke overeenkomst voor bepaalde tijd bestaat voorafgaand aan de tewerkstelling van de werknemer, is de arbeidsovereenkomst vanaf de uitvoering ervan afgesloten voor een onbepaalde tijd. Van deze verplichting kan enkel afgeweken worden middels een algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst.
Opname van verplichte vermeldingen in de schriftelijke overeenkomst
De volgende vermeldingen moeten zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd: De einddatum, duurtijd of gebeurtenis met een vooraf gekende datum van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.
Wanneer één van deze elementen ontbreekt, is de arbeidsovereenkomst vanaf de uitvoering ervan afgesloten voor een onbepaalde tijd.
De klanten van het sociaal secretariaat Group S kunnen een model van arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd vragen aan hun dossierbeheerder.
Geen discriminatie
Merk overigens op dat werknemers met een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur, omwille van hun contracttype, inzake arbeidsvoorwaarden niet minder gunstig behandeld mogen worden dan vergelijkbare werknemers in vaste dienst, tenzij het verschil om objectieve redenen gerechtvaardigd kan worden.
Tweede tip: let op met opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd
De wetgeving voorziet dat wanneer partijen verschillende opeenvolgende arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd afsluiten, zij verondersteld worden één overeenkomst voor onbepaalde tijd te zijn aangegaan. Wederom, enkel de werknemer kan zich op dit vermoeden beroepen.
Het is niet voldoende om een bepaalde periode tussen twee opeenvolgende arbeidsovereenkomsten te laten ! De rechter zal immers rekening houden met de feiten eigen aan de zaak om te oordelen of de arbeidsovereenkomsten al dan niet een opeenvolgend karakter hebben. Zo’n opeenvolgend karakter kan zelfs aanwezig zijn wanneer de werknemer gedurende een aanzienlijke periode tussen twee arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd niet werd tewerkgesteld.
Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd zijn uitzonderlijk wel toegestaan, zonder geherkwalificeerd te worden naar een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur. De uitzonderingen kunnen we onderverdelen in twee categorieën:
- Uitzondering gebaseerd op het aantal, de duurtijd en de totale duur van de arbeidsovereenkomsten voor bepaalde duur (zie verder, puntje a));
- Uitzondering gebaseerd op een onderbreking te wijten aan de werknemer of aan de aard van het werk (zie verder, puntje b)).
a) Maximale aantal, minimale duurtijd en maximale totale duur: de ‘4-3-2’- en ‘6-6-3’-regelingen
Werkgever en werknemer mogen maximaal 4 opeenvolgende overeenkomsten voor bepaalde tijd afsluiten voor een duur van minstens 3 maanden zonder dat de totale duur van deze overeenkomsten 2 jaar mag overschrijden.
Om een beroep op deze uitzondering te kunnen doen, raden wij bijgevolg aan om de duurtijd van de eerste arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd minstens 3 maanden te laten duren.
Met toelating van de sociale inspectie zijn 6 opeenvolgende overeenkomsten voor bepaalde tijd mogelijk van minstens 6 maanden zonder dat de totale duur van deze overeenkomsten 3 jaar mag overschrijden.
Schematisch kunnen we deze twee uitzondering als volgt samenvatten :
Zonder toelating sociale inspectie
Met toelating sociale inspectie
Maximaal aantal AOK
4 AOK
6 AOK
Minimumduur per AOK
3 maanden
6 maanden
Maximumduur som AOK
2 jaar
3 jaar
b) Onderbreking te wijten aan de werknemer / aard van het werk
Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd zijn eveneens toegelaten indien de onderbreking toe te schrijven is aan de werknemer. De rechtspraak is zeer streng in het beoordelen hiervan, en daarenboven is de bewijslast veelal lastig. Wij raden dan ook af om een beroep te doen op deze uitzondering!
Een laatste uitzondering op het princiepsverbod op opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd is ingeval de aard van het werk of een andere wettige reden de opeenvolgende contracten kan rechtvaardigen én hiervan het bewijs kan leveren. Ook bij deze beoordeling is de rechtspraak streng. Zonder te veralgemenen, werd in het verleden een situatie waarbij de werkgever financieel sterk afhankelijk is van de toekenning van tijdelijke subsidies, aanvaard in de rechtspraak.
Zoals je merkt, zijn de uitzonderingen op het verbod opgenomen onder puntje a) duidelijker, en bieden zij bijgevolg meer rechtszekerheid. Wij raden dan ook aan om indien nodig en voor zover mogelijk een beroep te doen op die uitzonderingsgrond.
Toch een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd: wat nu?
Opzeggingsvergoeding betalen?
Vaak zal een werknemer na afloop van een tweede, derde, vierde,… arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur inroepen dat het in feite ging om één arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur. De werknemer zal dan aanvoeren dat de werkgever de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur eenzijdig heeft beëindigd. Bijgevolg zal de werknemer een opzeggingsvergoeding vorderen.
De werkgever kan zich dan verweren als volgt:
- Aantonen dat het wel degelijk om een rechtmatige arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur ging; en,
- In ondergeschikte orde, aantonen dat hij de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur niet heeft verbroken.
Achterstallig loon betalen?
De werknemer zal eveneens achterstallig loon eisen. Dit is het loon voor de dagen (weken, maanden,…) tussen de verschillende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd. In de hypothese dat hij tewerkgesteld werd met één arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, had de werkgever op die dagen (weken, maanden,…) tussen de zogezegde arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd immers ook arbeid moeten aanbieden (en loon moeten betalen).
Tot slot zal de werknemer eventueel nog recht hebben op andere voordelen bij een herkwalificatie naar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Wanneer de werknemer langer ononderbroken in dienst zou zijn geweest en dus een hogere anciënniteit zou hebben opgebouwd, heeft hij eventueel recht op bijvoorbeeld een eindejaarspremie of hogere baremieke anciënniteit.
ISLAMI Lindiana - Legal consultant
