Vele werkgevers worden geconfronteerd met dronkenschap en alcoholgebruik op het werk. We gaan hierna in op de meest gestelde vragen met betrekking tot deze problematiek.
Overmatig alcoholgebruik veroorzaakt niet alleen moeilijkheden in het privéleven, maar kan eveneens voor problemen zorgen op de werkvloer.
Enerzijds kan dit namelijk de veiligheid en gezondheid van de werknemers aantasten. Aangezien de werkgever de plicht heeft toe te zien op de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers, kan dit dan ook een impact hebben op zijn verantwoordelijkheid.
Anderzijds kan alcoholgebruik leiden tot absenteïsme bij de medewerkers en op die manier de werklast van hun collega’s verhogen en de arbeidsorganisatie ontregelen.
Dronkenschap? Alcoholintoxicatie?
Vooraleer nader op deze problematiek in te gaan, is het belangrijk om te vermelden dat volgens het Hof van Cassatie alleen de staat van dronkenschap een ontslag om dringende reden kan rechtvaardigen. Een dronken persoon is iemand die zodanig onder de invloed van alcohol is dat hij geen volledige controle meer heeft over zijn daden.
Alcoholintoxicatie heeft betrekking op het alcoholgehalte in het bloed. Het is slechts in bepaalde omstandigheden dat dit een relevant criterium is om een dringende reden te rechtvaardigen. Zo kan een chauffeur met alcoholintoxicatie om dringende reden worden ontslagen omdat zijn gedrag een gevaar vormt in het verkeer.
Kunt u een dronken werknemer ontslaan om dringende reden?
Alcoholgebruik op de werkvloer leidt niet noodzakelijk tot een ontslag om dringende reden. De hoven en rechtbanken onderzoeken de omstandigheden waarin de alcoholopname plaatshad. U vindt hierna enkele concrete voorbeelden.
De volgende feiten hebben rechtsgeldig tot een ontslag om dringende reden geleid:
- in dronken toestand een verkeersongeval veroorzaken bij privéverplaatsing met een bedrijfswagen;
- buiten de werkuren een verkeersongeval veroorzaken met de vrachtwagen van de werkgever door een vrachtwagenchauffeur die in kennelijke staat van dronkenschap was;
- buiten de werkuren een verkeersongeval veroorzaken met de bedrijfswagen door een handelsvertegenwoordiger die in kennelijke staat van dronkenschap was en die al verschillende verwittigingen kreeg;
- herhaaldelijk en zonder rechtvaardiging afwezig zijn wegens alcoholgebruik;
- zich herhaaldelijk in kennelijke staat van dronkenschap op het werk aanbieden en dit ondanks eerdere verwittigingen.
De volgende feiten hebben niet rechtsgeldig tot een ontslag om dringende reden geleid:
- afwezig zijn op het werk wegens alcoholgebruik als niet kan worden aangetoond dat de afwezigheid de dienst ontregelt;
- in kennelijke staat van dronkenschap verkeren tijdens een receptie die door de werkgever wordt georganiseerd en waarbij alcoholgebruik is toegestaan;
- in kennelijke staat van dronkenschap op het werk toekomen wanneer het om een alleenstaand feit gaat voor een werknemer die verschillende jaren anciënniteit heeft en nog nooit een verwittiging heeft gekregen;
- in kennelijke staat van dronkenschap verkeren ter gelegenheid van een drink die door de werkgever is toegelaten en waarbij alcoholgebruik is toegestaan.
Wat te onthouden?
De dringende reden in geval van dronkenschap moet geval per geval worden onderzocht rekening houdend met de omstandigheden van het alcoholgebruik. Zo wordt soms rekening gehouden met de bedrijfscultuur, de anciënniteit en de functie van de werknemer. Bovendien blijkt dronkenschap op zich geen dringende reden te zijn als er geen voorafgaande verwittigingen plaatshadden en de dienst niet is ontregeld. Het foutieve karakter van de staat van dronkenschap wordt soepeler beoordeeld bij dronkenschap tijdens een receptie die door de werkgever wordt georganiseerd of toegestaan en waarbij alcoholgebruik wordt aanvaard.
Het is in ieder geval van fundamenteel belang dat de regels die in uw onderneming van toepassing zijn, duidelijk in uw arbeidsreglement zijn vastgelegd.
Hoe kunt u een beleid inzake alcoholgebruik op de werkvloer opzetten?
Een preventief alcohol- en drugsbeleid is het middel bij uitstek om dergelijke alcohol- en drugproblemen op het werk een stap voor te blijven of minstens te beletten dat deze problemen verergeren.
De cao nr. 100 van de NAR verplicht de werkgevers om een dergelijk beleid te voorzien waarbij de nadruk wordt gelegd op een preventieve benadering van het probleem.
Dit beleid berust op 4 pijlers:
- preventie en informatie;
- regels die in de onderneming van toepassing zijn (‘bedrijfscultuur’);
- procedures voor het aanpakken van problematisch gedrag;
- hulpverlening.
Het doel is functioneringsproblemen als gevolg van alcohol- en druggebruik te voorkomen en gepast te reageren als ze toch opduiken. Indirect kan dit ook leiden tot de invoering van een adequate bedrijfscultuur.
Klanten van Group S kunnen bij hun payroll advisor een model van bijlage bij het arbeidsreglement inzake een preventief alcohol- en drugsbeleid bekomen (Doc Generator 91109 > 91124). Het is aanbevolen de interne preventieadviseur te betrekken bij de uitwerking en invoering van het alcohol- en drugsbeleid.
Kunt u alcoholtesten (laten) uitvoeren?
Het testen op alcohol is een inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer. Het gebruik van dit soort testen moet dan ook strikt worden omkaderd.
Voor werknemers met een risicofunctie worden de testen toegestaan mits naleving van bepaalde voorwaarden. In geval testen worden uitgevoerd, moeten het legaliteitsbeginsel, het finaliteitsbeginsel en het proportionaliteitsbeginsel in acht worden genomen. Zo kunnen deze testen enkel worden uitgevoerd om de geschiktheid voor het werk na te gaan. Ze moeten toereikend, ter zake dienend en niet overmatig zijn. Het arbeidsreglement moet de nadere regels bevatten inzake de aard van de testen die kunnen worden afgenomen, de betrokken werknemers, de gevolgen van de resultaten, ...
Voor werknemers die geen risicofunctie uitoefenen worden de testen enkel toegelaten met hun uitdrukkelijke toestemming.
En een alcoholslot in de bedrijfswagen?
Een werknemer kan worden veroordeeld tot rijden met een alcoholslot in zijn voertuig. De werkgever kan echter niet worden verplicht om dit systeem in bedrijfswagens te installeren. Als hij ermee akkoord gaat, dan is de installatie van het toestel voor rekening van de werknemer. Het is dan ook aangewezen dat u alle praktische kwesties met betrekking tot de installatie van dit toestel (kosten, verbintenis van de werknemer om zijn voertuig niet te gebruiken zonder alcoholslot, ...) in de car policy opneemt om elk misverstand te vermijden.
ISLAMI Lindiana - Legal consultant
