Door het wetsontwerp houdende diverse arbeidsbepalingen dat de uitvoering is van de zogenaamde “arbeidsdeal” en dat op dit ogenblik in behandeling is in de Kamer, wordt een recht op deconnectie ingesteld.
Het begrip “deconnectie” deed al in 2018 een intrede in de sociaalrechtelijke wetgeving. Toen werd door de wet van 26 maart 2018 betreffende de versterking van de economische groei en de sociale cohesie een verplichting ingesteld voor werkgevers om het recht op deconnectie op regelmatige tijdstippen te bespreken in het comité voor preventie en bescherming op het werk. Een recht op deconnectie voor de werknemers werd daardoor dus – nog – niet ingesteld, enkel een recht op overleg over deconnectie (zie SoCompact 15-2018).
Het wetsontwerp dat uitvoering geeft aan de arbeidsdeal gaat een stap verder.
Ondernemings-cao of arbeidsreglement
Voortaan zullen de modaliteiten van het recht op deconnectie voor de werknemer en de regels voor het gebruik van digitale hulpmiddelen moeten worden opgenomen in een ondernemings-cao. Dit moet leiden tot een eerbiediging van de rusttijden en evenwicht tussen het privéleven en het beroepsleven.
Bij ontstentenis van een ondernemings-cao moeten het recht op deconnectie en de regels voor het gebruik van digitale hulpmiddelen worden opgenomen in het arbeidsreglement.
In de ondernemings-cao of in het arbeidsreglement moeten minstens de volgende zaken bepaald worden:
- de praktische modaliteiten van het recht van de werknemer om niet bereikbaar te zijn buiten zijn werkrooster,
- de richtlijnen voor het gebruik van de digitale hulpmiddelen zodanig dat de rusttijden, de vakantie, het privéleven en het familieleven van de werknemer gewaarborgd blijven,
- de vormings- en sensibiliseringsacties voor de werknemers en de leidinggevenden m.b.t. het verstandig gebruik van digitale hulpmiddelen en de risico’s die verbonden zijn aan overmatige connectie.
In de memorie van toelichting worden als voorbeelden van praktische modaliteiten vermeld: richtlijnen om e-mails of mobiele oproepen niet te beantwoorden, het uitschakelen van servers buiten de werkuren, het activeren van afwezigheidsberichten en verwijzingsboodschappen en het gebruik van een e-mailhandtekening die de niet-noodzakelijkheid van een onmiddellijk antwoord benadrukt.
Wanneer op het niveau van de sector of in de Nationale Arbeidsraad een cao wordt gesloten die algemeen verbindend wordt verklaard bij koninklijk besluit, vervalt de verplichting voor de onderneming om een cao te sluiten of bepalingen op te nemen in het arbeidsreglement.
Toepassingsgebied
De nieuwe verplichting zal gelden voor de werkgevers uit privésector die 20 of meer werknemerstewerkstellen.
Voor de federale ambtenaren werd al eerder een recht op deconnectie ingesteld (zie Sociaal Compendium Arbeidsrecht 2021-2022, nr. 2102).
Formaliteiten
Wanneer het recht op deconnectie wordt bepaald in een ondernemings-cao, moet die cao uiterlijk op 1 januari 2023 worden neergelegd op de griffie van de Algemene Directie van de Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.
Wanneer het recht op deconnectie wordt opgenomen in het arbeidsreglement, moet binnen dezelfde termijn een kopie ervan worden neergelegd bij de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten.
To do voor de werkgever?
Deze SoCompact is geschreven op basis van het wetsontwerp en geldt dus onder voorbehoud van goedkeuring en publicatie in het Belgisch Staatsblad. De goedkeuring zal er naar alle waarschijnlijk wel komen, maar het tijdstip waarop is ongekend.
Het wetsontwerp bepaalt dat de hierboven vermelde formaliteiten moeten vervuld zijn op 1 januari 2023. Het lijkt dus toch raadzaam dat werkgevers die 20 werknemers of meer tewerkstellen, dit onderwerp al agenderen en starten met de voorbereidingen voor het sluiten van een ondernemings-cao of een aanpassing van het arbeidsreglement. Ook een voorbereiding van vormings- en sensibiliseringsacties lijkt aangewezen.
Auteur: Ann Taghon, Advocaat-venoot Bellaw
Bron: art. 29 t.e.m. 33 wetsontwerp houdende diverse arbeidsbepalingen, kamer doc 55 2810/001.
