Wil een schuldeiser voorkomen dat de tegoeden op de bankrekening van de schuldenaar verdwijnen vooraleer een rechter uitspraak heeft gedaan, dan kan hij een bewarend beslag aan de rechter vragen. Vandaag de dag moet dit gebeuren in het land waar de bankrekening van de schuldenaar werd geopend. Vaak hebben schuldeisers geen idee in welke landen hun schuldenaar rekeningen heeft en richten zij zich bijgevolg - op goed geluk - tot de verschillende banken van dat land. Dat maakt het innen van grensoverschrijdende vorderingen duur, tijdrovend en ingewikkeld. Zeker wanneer nadien blijkt dat er op die rekening geen geld staat. Het Europees bankbeslag zal de zaken vereenvoudigen.
Historiek en doel van de nieuwe regeling
Een tweetal jaar geleden voerde de Europese Unie via de Verordening nr. 655/2014 van 15 mei 2014 een Europees bankbeslag in.
Aan de vooravond van de Belgische feestdag in 2017 keurde de Ministerraad (op voorstel van minister van Justitie Koen Geens) een voorontwerp van wet goed houdende diverse bepalingen inzake burgerlijk recht. Deze wet zal de verordening nr. 655/2014 omzetten in Belgisch recht.
Het doel van deze nieuwe wetgeving is de inning van grensoverschrijdende vorderingen te vereenvoudigen. Hiertoe is in het voorontwerp van wet een procedure opgenomen voor het leggen van een bewarend beslag op een bankrekening in een ander land van de Europese Unie (met uitzondering van Denemarken en het Verenigd Koninkrijk).
Hoe werkt het?
Het Europees bankbeslag vormt een nieuw middel voor de schuldeisers om hun vorderingen te recupereren, naast de bestaande procedures in het nationale en Europees recht. De nieuwe procedure kan enkel gebruikt worden in grensoverschrijdende zaken. Concreet betekent dit dat de bankrekening van de schuldenaar zich in een andere lidstaat moet bevinden dan die waar het verzoek tot beslag is ingediend of in een andere lidstaat dan die waar de schuldeiser zijn woonplaats heeft.
Een Belgische schuldeiser zal het verzoek om het bevel tot bewarend beslag moeten indienen bij de Belgische beslagrechter. Daarin moet de schuldeiser de gegrondheid van zijn vordering aantonen, alsook het risico dat zonder een bewarend beslag de latere inning van de vordering zal worden belemmerd of bemoeilijkt (een belangrijke voorwaarde die niet onderschat mag worden). Het bevel tot bewarend beslag kan gevraagd worden vóór het begin van de procedure ten gronde, tijdens een hangende procedure of nadat er reeds een rechterlijke beslissing is tussengekomen.
De procedure verloopt eenzijdig. De schuldenaar is dus niet geïnformeerd zodat wordt vermeden dat de schuldenaar zijn bankrekening nog in extremis zou leeghalen. Tegelijkertijd worden er een aantal waarborgen ingebouwd om de rechten van de schuldenaar voldoende te vrijwaren. Zo kan door de beslagrechter van de schuldeiser o.m. een zekerheid worden geëist ter vergoeding van de schade die de schuldenaar eventueel zou lijden als gevolg van het beslag.
Belangrijk is ook dat de nieuwe wetgeving een mechanisme bevat waarbij de schuldeiser de Belgische beslagrechter kan verzoeken om bij de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders informatie op te vragen over de bankrekeningen van de schuldenaar. Indiende schuldeiser al over een uitvoerbare rechtelijke beslissing beschikt, gelden er geen bijkomende voorwaarden om deze informatie op te vragen. Is dit echter niet het geval, dan zal de schuldeiser moeten aantonen dat die informatie dringend moet worden verstrekt omdat anders de latere inning van de vordering in het gedrang dreigt te komen.
Indien de rechter een bevel tot bewarend beslag verleent, zal de schuldeiser met hulp van de gerechtsdeurwaarder de bankrekening van de schuldenaar kunnen blokkeren. Die blokkering is beperkt tot het bedrag van de vordering van de schuldeiser; waardoor de schuldenaar enkel overschrijvingen kan doen of geld kan opnemen voor het bedrag dat in meer op die bankrekening staat.
De hele procedure geschiedt via uniforme standaardformulieren. Deze zijn terug te vinden op het Europees e-justitieportaal (https://e-justice.europa.eu).
Wat kan de schuldenaar doen?
De schuldenaar die geconfronteerd wordt met een Europees bankbeslag beschikt volgens de nieuwe wet over een aantal rechtsmiddelen. Zo kan de toelating tot Europees bankbeslag worden bestreden wanneer de schuldenaar meent dat aan de voorwaarden toch niet was voldaan. Ook indien de schuldenaar van oordeel is dat de gerechtsdeurwaarder het bevel niet correct heeft uitgevoerd, kan de tenuitvoerlegging ervan worden aangevochten. In bepaalde gevallen kan de schuldeiser bovendien aansprakelijk worden gesteld indien hij te lichtzinnig over is gegaan tot het leggen van een Europees bankbeslag.
De nieuwe wetgeving is een efficiënt middel in de strijd tegen grensoverschrijdende wanbetaling, maar verliest de rechten van verdediging van de schuldenaren dus ook niet uit het oog.
Wanneer treedt deze nieuwe wetgeving in werking?
Op 4 oktober 2017 heeft de Raad van State advies gegeven over het voorontwerp.
Nadat de ministerraad op 22 december 2017 een tweede lezing van het voorontwerp goedkeurde, werd het voorontwerp ter ondertekening voorgelegd aan de Koning met het oog op het neerleggen ervan bij de Kamer van volksvertegenwoordigers.
De inwerkingtreding van de wet lijkt dus te zijn gepland voor 2018. Van zodra de wet in werking is getreden, zullen wij daarvan melding maken op onze website.
