De regering neemt voortdurend bijkomende maatregelen om de verspreiding van het Coronavirus in te perken en de gevolgen voor de economie te beperken.
De laatste nieuwigheden (sinds de FAQ 17 maart 2020) zijn de volgende:
- De regering heeft bepaald welke ondernemingen moeten sluiten en welke regels gelden voor de andere ondernemingen;
- De procedure tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en economische redenen is vereenvoudigd: er komt in de plaats één systeem van tijdelijke werkloosheid, de zogenaamde “Corona-tijdelijke werkloosheid”; en
- Er zijn meer gegevens bekend over de tijdelijke opschorting van de sociale verkiezingen.
Hieronder vindt u een bijgewerkte FAQ op basis van de vragen die we van cliënten hebben ontvangen en de instructies van de autoriteiten. Naarmate de situatie wijzigt, zullen wij onze FAQ regelmatig bijwerken.
V1 – In welke zin wijzigt de procedure tijdelijke werkloosheid?
Alle situaties van tijdelijke werkloosheid als gevolg van het coronavirus, worden beschouwd als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht (de zogenaamde “Corona-tijdelijke werkloosheid (Corona-TW)”), ook indien er bijvoorbeeld toch nog op bepaalde dagen kan worden gewerkt. Er bestaat dus geen onderscheid meer tussen tijdelijke werkloosheid wegens “overmacht” en “economische oorzaken”.
Corona-TW kan toegestaan worden voor alle dagen dat uw personeel niet tewerkgesteld kan worden, maar niet voor halve dagen. Het moet niet noodzakelijk voor het volledige personeel zijn (bv. niet voor dat deel van het personeel dat thuis kan werken, maar wel voor het andere personeel waar geen telethuiswerk mogelijk is (zie V5) en er ook geen social distancing (zie V7) kan verzekerd worden).
Voorbeelden van situaties die de RVA als Corona-TW beschouwt, zijn:
- Ondernemingen die verplicht gesloten zijn door de overheid (zoals café, sportcentrum, kapperszaak, …);
- Ondernemingen die gedeeltelijk moeten sluiten (zoals een hotel);
- Ondernemingen die (een deel van) hun personeel geen werk meer kunnen aanbieden (bv. toeleverancier van ondernemingen die verplicht gesloten zijn);
- Ondernemingen met te weinig werk voor hun personeel;
- Ondernemingen die hun productie moeten stopzetten omdat minimumbezetting niet meer bereikt is, bv. door absenteïsme, ziekte, quarantaine, …;
- Ondernemingen die van klant geen toegang meer krijgen tot werk.
Het systeem is momenteel van toepassing tot 5 april 2020, maar kan mogelijks worden uitgebreid tot 30 juni 2020. Zowel voor arbeiders als bedienden gebeurt éénzelfde aanvraag elektronisch bij de RVA. De gegevens van de werknemers worden via één aanvraagformulier ingegeven en zij komen automatisch in de Corona-TW terecht.
De formaliteiten die u daarbij moet naleven, zijn vereenvoudigd en vindt u hier terug.
Ook al moet u momenteel geen dossier bij de RVA indienen om recht te hebben op de Corona-TW, toch raden wij aan om een dossier op te bouwen en voldoende bewijzen te verzamelen van het feit dat de stopzetting of vermindering van activiteiten te wijten is aan het Coronavirus. Zo bent u voorbereid op een eventuele controle door de RVA.
De RVA werkt trouwens zijn instructies voortdurend bij. Zie hier de meest recente instructie.
V2 - Kan ik nog steeds tijdelijke werkloosheid aanvragen voor economische redenen?
Ja, in principe is dat momenteel nog steeds mogelijk, maar uit de meest recente instructies van de RVA blijkt dat dit wordt afgeraden voor de duur waarin de Corona-TW kan worden toegepast (tot 5 april 2020 of verlengbaar tot 30 juni 2020).
Bovendien laat de FOD WASO, die de dossiers tijdelijke werkloosheid voor economische redenen behandelt, op haar website weten dat ze zolang de ruime toepassing van de Corona-overmacht van toepassing is, geen erkenningsaanvragen in overweging zal nemen. Dit geldt ook voor de dossiers die na 13 maart 2020 zijn ingediend.
Indien de tijdelijke werkloosheid niet het gevolg zou zijn van het coronavirus, kan de werkgever wel nog steeds een beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid op grond van economische oorzaken. De kans is evenwel klein dat dit het geval zal zijn.
Voor wat betreft de periode na deze waarin de Corona-TW kan worden toegepast, is het aan te raden na te denken over een eventuele aanvraag van tijdelijke werkloosheid voor economische redenen en om daarvoor eventueel een dossier op te bouwen.
V3 - Wat is de financiële positie van werknemers in Corona-TW?
De werknemers ontvangen een tijdelijke werkloosheidsuitkering, gelijk aan 70% van hun maandloon, dat weliswaar geplafonneerd is op 2.754,76 EUR (tot 30 juni 2020).
Wie tijdelijk werkloos wordt in de periode van 13 maart 2020 tot 30 juni 2020, krijgt 5,63 EUR extra per dag tijdelijke werkloosheid. Dit wil zeggen dat werknemers 150 EUR per maand extra (bovenop hun werkloosheidsuitkeringen) uitbetaald zullen krijgen van de RVA.
Voor wat betreft de toekenning van de extralegale voordelen zult u telkens moeten nagaan of dat mogelijk is. Dat is bijvoorbeeld niet het geval voor maaltijdcheques.
Uw polissen in verband met aanvullende verzekeringen (groepsverzekering, hospitalisatieverzekering) zult u aandachtig moeten bekijken, samen met uw verzekeraar om na te gaan of de verzekering tijdens de Corona-TW wordt voortgezet. In de verzekeringssector zijn ondertussen ook afspraken gemaakt rond het kwijtschelden van premiebetalingen voor werknemers die tijdelijk werkloos zijn. Werkgevers krijgen uitstel van betaling tot 30 juni a.s.
Tot slot kunnen werkgevers vrijwillig beslissen om bovenop de verplichte betalingen een extra bedrag te betalen voor zover werknemers daardoor natuurlijk niet meer krijgen dan hun normaal maandloon. Een dergelijk bedrag is niet onderworpen aan (zowel werkgevers- als werknemers-) sociale zekerheidsbijdragen. Zorg er daarbij wel voor dat u geen ongeoorloofd onderscheid maakt tussen verschillende categorieën van werknemers zonder objectieve redenen.
V4- Zijn er nog andere steunmaatregelen als ik financiële problemen heb door COVID-19?
De Belgische regering heeft steunmaatregelen aangekondigd voor ondernemingen die getroffen zijn door de verspreiding van COVID-19. Deze maatregelen moeten financiële ademruimte bieden en ondernemingen in staat stellen hun tijdelijke financiële moeilijkheden te overbruggen.
De volgende maatregelen zijn aangekondigd:
- Betalingsplan (uitstel van betaling) voor de werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid;
- Uitstel van betaling van de sociale zekerheidsbijdragen voor het 1ste en 2de kwartaal van 2020 t.e.m. 15 december 2020;
- Betalingsplan voor betaling bedrijfsvoorheffing, BTW, vennootschapsbelasting en rechtspersonenbelasting;
- Uitstel van betaling van bedrijfsvoorheffing, BTW, vennootschapsbelasting en rechtspersonenbelasting met 2 maanden;
- Uitstel aangifte van vennootschapsbelasting, rechtspersonenbelasting, BTW en jaarlijkse klantenlisting;
- Vrijstelling van interesten of kwijtschelding van boetes wegens niet-betaling van schulden aan sociale zekerheidsbijdragen, loonbelasting, vennootschapsbelasting, BTW, enz.;
- Niet-toepassing van de speciale bijdrage voor werkgevers die om economische redenen substantieel gebruik maken van tijdelijke werkloosheid;
- Betalingsuitstel voor leningen;
- Staatswaarborg bij nieuwe kredieten.
V5 – Kan een werkgever zijn werknemers dwingen om van thuis uit te werken?
Ja, telethuiswerk is de nieuwe regel en dat geldt voor alle ondernemingen, behalve voor de ondernemingen die door de overheid verplicht zijn gesloten.
Er is wel een onderscheid in de aard van verplichtingen die rust op enerzijds de niet-essentiële bedrijven en anderzijds de bedrijven behorende tot een cruciale sector (zie V6 - Hoe weet ik of ik een niet-essentieel bedrijf ben of tot een cruciale sector behoor?).
Bent u een niet-essentieel bedrijf, dan is telethuiswerk verplicht voor alle personeelsleden wiens functie zich ertoe leent. Voor de functies waar telethuiswerk niet kan, moeten de bedrijven de nodige maatregelen nemen om de naleving van de regels van social distancing (zie V7) te garanderen. Deze regel is eveneens van toepassing op het vervoer georganiseerd door de werkgever.
Dit alles houdt een resultaatsverbintenis is: kunt u dat niet garanderen, dan krijgt u een verwittiging en/of een boete en kan uw bedrijf worden gesloten. De politie houdt toezicht op de naleving van deze regels.
Behoort u tot een cruciale sector/heeft u een essentiële dienst, dan kunt u uw activiteiten voortzetten en bent u ertoe gehouden om in de mate van het mogelijke, het systeem van telethuiswerk en de regels van social distancing toe te passen. U heeft dus een inspanningsverbintenis en zult niet worden gesanctioneerd als u uw verplichting niet kunt naleven.
V6 – Hoe weet ik of ik een niet-essentieel bedrijf ben of tot een cruciale sector behoor?
U vindt een lijst van de bedrijven die behoren tot de cruciale sector/essentiële diensten in de bijlage bij het Ministerieel Besluit van 23 maart 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus te beperken (zie hier). Voor de private sector wordt die lijst vertaald naar de opsomming van de geviseerde paritaire comités. Valt u daaronder, dan behoort u tot de cruciale sector/essentiële diensten en moet u in de mate van het mogelijke uw activiteiten voortzetten (zie V5).
Het MB heeft het eerdere MB van 18 maart 2020 uitgebreid tot meerdere cruciale sectoren en essentiële diensten na lobbywerk van bepaalde werkgeversorganisaties.
V7 - Wat houdt social distancing in?
Social distancing betekent dat u voldoende preventieve maatregelen neemt om de verspreiding van het Coronavirus te vermijden. De meest gekende regel daarbij zijn het telethuiswerk en de garantie dat er tussen elke werknemer een afstand gelijk aan 1,5 meter is.
We raden aan om per functie of activiteit een risicoanalyse te maken samen met uw interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, zodat u kunt motiveren welke maatregelen al dan niet konden worden genomen.
Het Toezicht Welzijn op het Werk contacteert bedrijven (telefonisch) om na te gaan of de regels rond social distancing en andere gezondheidsmaatregelen worden nageleefd. Deze controle gebeurt in eerste instantie door het overlopen van een checklist (zie: Checklist preventie COVID 19). Bespreek deze checklist proactief met uw interne of externe preventieadviseur, zodat u in het geval van een controle goed voorbereid bent en duidelijke antwoorden kunt geven.
V8 - Moet ik afspraken maken met mijn werknemers rond telethuiswerk en hoe ziet het loonpakket eruit van de telethuiswerknemer?
Telethuiswerk is een nieuwe vorm van thuiswerken, verplicht door de overheid. Deze nieuwe vorm valt niet onder de regels van occasioneel (Wet Werkbaar en Wendbaar Werk) of structureel (CAO nr. 85) telewerk. Een bijlage bij de arbeidsovereenkomst is niet verplicht, maar we raden wel aan om afspraken te maken rond de nodige apparatuur en technische ondersteuning (bv. terbeschikkingstelling van een draagbare computer), de eventuele bereikbaarheid van de werknemer tijdens het telethuiswerk enz. Dat kan in de vorm van een bijlage bij de arbeidsovereenkomst of in een policy.
Werknemers die telethuiswerken hebben recht op hun gewone loon (dus bv. ook op maaltijdcheques). Wel wordt best eens nagekeken of dit ook geldt voor alle andere extra voordelen die de werknemers normaal ontvangen. Of de normale forfaitaire kostenvergoeding kan toegekend worden (indien werknemers die betaald krijgen natuurlijk), zal deels afhankelijk zijn van welke uitgaven gedekt zijn door deze vergoeding en of deze kosten ook bij telethuiswerk nog steeds gemaakt worden. Een baanvergoeding zal bv. niet meer kunnen worden toegekend.
De FOD Financiën aanvaardt dat een maandelijkse kostenvergoeding gelijk aan 126,94 EUR netto wordt toegekend. Hiervoor kan eventueel een ruling aangevraagd worden via het document als bijlage dat is opgesteld door FOD Financiën (zie hier). Een ruling is natuurlijk niet strikt noodzakelijk als binnen de grenzen gebleven wordt.
V9 – Heb ik recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering als ik verplicht ben me te isoleren, omdat één van mijn familieleden besmet is met COVID-19?
Ja, maar op voorwaarde dat de werknemer een attest heeft van zijn huisarts waaruit blijkt dat de werknemer niet mag werken, bv. omdat er een familielid onder hetzelfde dak effectief besmet is of wanneer er ernstige aanwijzingen zijn van besmetting. Dit wordt bevestigd op de website van de RVA (zie instructies RVA). De Corona-TW is in dat geval van toepassing.
V10 – Hebben werknemers (die nog aan het werk zijn) het recht om thuis te blijven als de school van hun kinderen gesloten is vanwege COVID-19?
Een werknemer die thuis moet blijven om voor zijn kinderen te zorgen, heeft in principe geen recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering. Een gebrek aan kinderopvang kan in principe niet volstaan om tijdelijke werkloosheid wegens overmacht vast te stellen (zie instructies RVA).
Werkgever en werknemer kunnen overeenkomen om gebruik te maken van openstaande vakantierechten, overuren of compenserende rust, maar dit vereist de toestemming van de werknemer.
De werknemer kan om familieredenen onbetaald verlof opnemen (maximum 10 dagen per jaar voor een voltijdse werknemer), ouderschapsverlof aanvragen of af en toe thuiswerk vragen.
V11 - Kunnen mijn werknemers zich nog verplaatsen om hun werk uit te voeren?
Ja, dat kan.
In principe moeten Belgen thuisblijven, maar dat geldt niet voor het uitvoeren van de professionele verplaatsingen, met inbegrip van het woon-werkverkeer. Werknemers van cruciale sectoren en essentiële diensten die zich moeten verplaatsen voor hun werk (bv. levering aan warenhuizen, logistieke sector) kunnen dat doen. Momenteel is daarvoor geen verplicht certificaat of attest nodig, maar we raden zeker aan om voor uw werknemers toch een document op te maken waaruit blijkt dat hun professionele verplaatsing essentieel is.
Als een werknemer de grens moet oversteken, raden wij aan om het certificaat dat de noodzaak aantoont om de grens over te steken, op te maken (zie hier). Zo kan de werknemer dat voorleggen bij een eventuele grenscontrole. U zult ook moeten nagaan of er geen bijkomende verplichtingen zijn in de lidstaat van waar of waarnaar de werknemer reist. Zo zijn er al bijzondere modaliteiten voor Frankrijk, Nederland en Luxemburg.
V12 – Kan een werkgever vragen aan werknemers om zich aan een controle van de lichaamstemperatuur te onderwerpen?
De Gegevensbeschermingsautoriteit heeft zijn eerdere FAQ op haar website op dit vlak versoepeld (zie hier).
Ze beschouwt de loutere opname van de lichaamstemperatuur niet als een verwerking van persoonsgegevens. Voor zover dergelijke temperatuuropname dus niet gepaard gaat met een bijkomende registratie of verwerking van persoonsgegevens, is de AVG niet van toepassing.
We raden de werkgever aan om contact op te nemen met zijn interne en/of externe welzijnsdiensten, meer in het bijzonder met de arbeidsarts. Als deze laatste oordeelt dat het nemen van de lichaamstemperatuur geen medisch gezondheidsonderzoek is (en dus niet moet gebeuren door een arts, noch valt onder de wettelijke regels van de Codex Welzijn op het werk), dan zou u kunnen overwegen om dat te implementeren, weliswaar met de nodige garantie voor het privacyrecht van de werknemer. Dat betekent dat de werknemers op de hoogte moeten worden gebracht en dat per geval zal moeten worden beoordeeld wanneer een controle proportioneel is in het licht van de ernst van de situatie en het doeleinde (met name verzekeren van de algemene volksgezondheid en het welzijn van de werknemers op de werkvloer). Zeker voor de werknemers die werken in cruciale sectoren en essentiële diensten kan dat mogelijks verantwoord worden.
V13 - Wat gebeurt er met de sociale verkiezingen van 2020?
De NAR heeft op 24 maart 2020 een advies geformuleerd over de tijdelijke opschorting van de sociale verkiezingen. De Wet Sociale Verkiezingen moet wel nog worden aangepast. De Raad adviseert dat de Koning een nieuwe datum vastlegt voor de sociale verkiezingen en suggereert de periode van 16 tot 29 november 2020.
Concreet houdt dit in dat u de lopende verkiezingshandelingen nog moet voortzetten tot en met dag X+35 (afhankelijk van de gekozen verkiezingsdatum is dat tussen 17 en 30 maart 2020). Dat betekent dat:
- de kandidatenlijsten nog moeten worden ingediend; en
- voor zover er geen enkele kandidaat is, de kiesprocedure moet worden stopgezet door het uploaden van een specifiek proces-verbaal van stopzetting.
Vanaf dag X+36 worden de handelingen stilgelegd (‘bevroren’) en uitgesteld tot een nog nader te bepalen datum. De verplichte aanplakking van de kandidatenlijsten door werkgever op dag X+40 wordt dus uitgesteld. U kunt evenmin een kandidatuur betwisten.
Ook wanneer er wel kandidaten zijn, maar dat aantal lager ligt dan het aantal mandaten, dan mag het proces-verbaal van gedeeltelijke stopzetting niet worden opgeladen. Dat moet pas gebeuren op dag X+79 en is momenteel uitgesteld.
Aangezien de kandidaten bekend zullen zijn, is de impact van de ontslagbescherming tijdens de occulte periode wellicht beperkt: voor deze kandidaten geldt alvast de ontslagbescherming. In een aantal gevallen kunnen de kandidatenlijsten nog gewijzigd worden tot en met X+76. De Raad voorziet om de occulte beschermingsperiode voor deze kandidaten op te schorten en te hervatten 36 dagen voor hervatting van de nieuwe kalender sociale verkiezingen (dus wellicht ergens september/oktober 2020).
De oorspronkelijke datum Y blijft behouden (afhankelijk van de gekozen verkiezingsdatum is dat tussen 11 en 24 mei 2020) als criterium voor het onderzoek naar de verkiesbaarheidsvoorwaarden, ook voor de plaatsvervangende kandidaten.
V14– Blijft het sociaal overleg lopen? Moet ik de vergaderingen met de ondernemingsraad of het comité laten doorgaan?
Ja, het sociaal overleg kent zijn normale verloop. De bestaande overlegorganen blijven functioneren, totdat de nieuwe organen geïnstalleerd zijn. Dat zal later zijn dan voorzien, gelet op de tijdelijke opschorting van de sociale verkiezingen (zie V12). Waar nodig, zult u dus de ondernemingsraad, het comité of de vakbondsafvaardiging moeten informeren en raadplegen naar aanleiding van bepaalde beslissingen die een impact hebben op uw personeelsbeleid.
De vergaderingen met de overlegorganen blijven maandelijks doorgaan, al zal u die wel niet kunnen organiseren via een fysieke vergadering zijn, tenzij u social distancing naleeft. Vaak gebeuren de vergaderingen dan ook via alternatieve, digitale communicatiemiddelen en –tools.
Andere nuttige links van de Belgische overheid (in het Nederlands of Frans):
Info over Coronavirus: Nederlands en Frans
Ministerie van Volksgezondheid: Nederlands en Frans
Ministerie van Werk: Nederlands en Frans
